Rozmowy o europejskim systemie żywnościowym
Webinarium „Jakie są realia Strategii na rzecz Bioróżnorodności oraz Strategii od pola do stołu?” organizowane przez portal EURACTIV z udziałem przedstawicieli Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego, COPA-COGECA, Corteva Agriscience oraz Stałego Przedstawicielstwa Holandii przy UE odbyło się 4 marca 2021 roku.
Unia Europejska stoi przed nowym i trudnym wyzwaniem pogodzenia celów jednych z kluczowych obecnie Strategii na rzecz Bioróżnorodności oraz Strategii od pola do stołu, która ma uczynić europejski system żywnościowy bardziej zrównoważonym.
Zachowanie i rekultywacja bioróżnorodności jest jednym z największych wyzwań związanych bezpośrednio nie tylko z samym środowiskiem naturalnym ale także sektorem rolnictwa, na potrzeby którego obecnie przeznaczona jest połowa gruntów w Europie. Sektor rolno-spożywczy jest ściśle powiązany z długoterminową równowagą środowiskową i społeczną. Przywołane unijne strategie zapewniają długoterminowość swoich celów ale wymagać będą kompleksowego, spójnego i zintegrowanego podejścia, szczególnie z perspektywy systemów żywnościowych. Degradacja ekosystemów dotyka bezpośrednio produkcji żywności, a równocześnie jest powodowana stosowaniem wielu określonych praktyk rolnych.
Osiąganie pożądanych skutków wymaga zaangażowania wszystkich partnerów zmiany – producentów, rolników, konsumentów i decydentów kształtujących kurs obecnej polityki. Należy wypracować zestaw wspólnych celów, popartych rozwojem zrównoważonych technologii i innowacji. Europejscy rolnicy powinni dysponować środkami, które pozwolą produkować w bardziej zrównoważony sposób wystarczającą ilość żywności dla rosnącej populacji, nie powodując jednocześnie nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych.
Należy kierować się uwarunkowaniami państw członkowskich, zarówno regionalnymi, jak i lokalnymi, aby wypracować stabilny łańcuch wartości. Dotyczy to również zmiany polityki w kluczowych obszarach, takich jak bezpieczeństwo żywności.
Oczekuje się, że podstawą wdrażania w życie planów odbudowy ekologicznej będzie właściwy wniosek legislacyjny, ustanawiający wiążące cele w zakresie odtwarzania europejskiego środowiska naturalnego oraz zrównoważonego zarządzania przyrodą.
Producenci rolni oraz właściciele ziemscy oczekują przeprowadzenia ogólnej oceny skutków Strategii na rzecz Bioróżnorodności w odniesieniu do celu przywracania środowiska naturalnego. Wątpliwości budzi również zakładany przez strategię cel przywrócenia co najmniej 10% europejskich użytków rolnych cech krajobrazu o dużej różnorodności. Wzmocniona warunkowość w ramach nowej WPR już bezpośrednio odnosi się do cech krajobrazu o znacznym zróżnicowaniu, co w ocenie właścicieli gruntów spowoduje nadmierną złożoność.
Grunty mają kluczowe znaczenie dla różnorodności biologicznej, która dotyczyć będzie każdego z 9 wzajemnie powiązanych celów, które wyznacza nowa Wspólna Polityka Rolna.
W dążeniu do osiągnięcia zakładanych celów należy skupić się na praktykach, które mają pozytywny wpływ (pośredni i bezpośredni) na bioróżnorodność oraz wyniki ekologiczne i ekonomiczne producentów rolnych. Należy jednak rozważyć, że konkretne rozwiązania stosowane są w odmienny sposób, w różnych sektorach, środowiskach, państwach członkowskich, często nie będąc adekwatnymi do posiadanej infrastruktury, na co wywierają wpływ braki w wiedzy, komunikacji oraz rozbieżności w ich postrzeganiu. Komisja Europejska ustanowiła priorytet w swoim prawodawstwie, którym są plany strategiczne, tak aby możliwie zmaksymalizować ogólny poziom ambicji we wszystkich krajach UE na rzecz wysiłków podejmowanych przez Komisję Europejską.
Rolnictwo oparte na wiedzy powinno być dziś standardem ale do osiągnięcia tego celu koniecznym jest zapewnienie producentom rolnym wsparcia finansowego na wdrażanie technologii, na nowe narzędzia, techniki hodowlane, środki kontrolne, rozwój rolnictwa precyzyjnego itp.
Obecnie przewiduje się, że konieczność dostosowania praktyk rolniczych do wymogów obydwu strategii miałaby negatywne skutki dla rolników i zarządców, ponieważ cele Strategii na rzecz Bioróżnorodności wpłyną również na sposób zarządzania gruntami. Unijne prawodawstwo powinno stwarzać zachęty dla właścicieli ziemskich, które przyczynią się do rekonstruowania przyrody i odtwarzania terenów naturalnych (torfowiska, tereny zalewowe rzek, lasów). Koniecznym jest także odpowiednie konstruowanie umów handlowych, które będą kształtować interakcje pomiędzy Strategią od pola do stołu, a całym europejskim modelem rolnictwa.
