Co nowego w Programie
Webinarium „Co nowego w Horyzoncie Europa – podsumowanie zmian w stosunku do Programu Horyzont 2020”, zorganizowane przez Sieć Regionalnych Punktów Kontaktowych Programów Badawczych UE oraz Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE w ramach cyklu webinariów Tydzień z Horyzontem Europa odbyło się 8 lutego 2021 roku.
Uwaga: Program Horyzont Europa nie został jeszcze formalnie ustanowiony.
Program Horyzont Europa ma dysponować budżetem w wysokości 95,5mld €, działając na rzecz wzmacniania europejskiej bazy naukowo-technologicznej, zwiększania zdolności Unii Europejskiej w zakresie innowacji, konkurencyjności, miejsc pracy oraz realizacji priorytetów obywateli UE.
Dotychczasowa struktura Programu Horyzont2020 zbudowana była wokół 3 głównych obszarów:
I) Doskonała baza naukowa
II) Wiodąca pozycja w przemyśle
III) Wyzwania społeczne
Obszary II i III w Programie Horyzont Europa zostaną połączone w jeden wspólny filar (Filar II Globalne wyzwania i europejska konkurencyjność przemysłowa).
Śródokresowa ocena Programu Horyzont2020 wskazała obszary wymagające udoskonalenia:
1) Działania na rzecz wspierania innowacji mających przełomowe znaczenie:
W ramach Programu Horyzont Europa powołano do tego celu Europejską Radę ds. Innowacji
2) Zwiększenie oddziaływania dzięki ukierunkowaniu na misje i zaangażowanie obywateli: W ramach Programu Horyzont Europa powołano do tego celu Misje w zakresie badań naukowych i innowacji, działających w 5 zdefiniowanych obszarach.
3) Wzmacnianie współpracy międzynarodowej:
Program Horyzont Europa będzie dawał większe możliwości stowarzyszania,
co potencjalnie zachęci większą ilość krajów do podejmowania takiego działania,
w porównaniu z poprzednim programem (liczba krajów nie jest jeszcze znana, negocjacje z państwami, które mają być stowarzyszone w Horyzoncie Europa nadal trwają).
4) Zwiększenie otwartości:
Program Horyzont Europa będzie kontynuował politykę Komisji Europejskiej
w zakresie otwartej nauki
5) Racjonalizacja systemu finansowania:
Komisja Europejska proponuje nowe podejście do partnerstw europejskich.
W Programie Horyzont Europa powołane zostanie 49 partnerstw (120 w Programie Horyzont2020), sklasyfikowanych w 3 kategoriach – Współprogramowane, Współfinansowane, Instytucjonalne. Nowa generacja partnerstw ma być oparta o prostą strukturę, zbudowana wokół spójnego podejścia opartego na cyklu realizacji oraz strategicznie ukierunkowana.
6) Zachęcanie do uczestnictwa:
Promocja Programu Horyzont Europa będzie kładła większy nacisk na upowszechnianie doskonałości (widening participation) - działania, na które przeznaczone będzie co najmniej 3,3% budżetu programu, do których dostęp ma jedynie 15 krajów członkowskich (w tym Polska) oraz 9 regionów najbardziej oddalonych.
W stosunku do państw członkowskich, które nie zajmują pozycji lidera w zakresie innowacji, Komisja Europejska podejmuje działania (środki finansowe, dedykowane instrumenty) na rzecz zmniejszania różnic w tym obszarze (tzw. Innovation divide), np. postanowienie typu „hop-on”, zgodnie z którym zwycięskie konsorcja badawcze będą w stanie zapewnić dodatkowe finansowanie dla instytucji z krajów rozwijających się, jeśli te dołączą do konsorcjów w późniejszym terminie.
Działania „Maria Skłodowska-Curie” (MSCA) – zmiany w zakresie nazewnictwa:
1) Innovative Training Networks (ITNs) na Doctoral Networks
2) Individual Fellowships (IF) na Postdoctoral Fellowships (będą dwa rodzaje: Global and Europe)
3) Research and Innovation Staff Exchange (RISE) na Staff Exchanges
4) European Researchers’ Night na MSCA and Citizens
Wniosek projektowy – nowości:
- zmniejszona objętość, zredukowana ilość informacji konieczna do podania we wniosku, bardziej przejrzyste instrukcje wypełniania
Ewaluacja – nowości:
- Rebuttal scheme – Komisja Europejska planuje wdrożyć system prawa do reakcji, pozwalając wnioskodawcom na etapie wstępnej oceny wniosku odnieść się do uwag ewaluatorów oraz skomentować złożone oświadczenia. Takie działanie będzie możliwe w bardzo ograniczonym czasie. Dane wejściowe będą musiały zostać uwzględnione przez ewaluatorów przed finalizacją podsumowania oceny wniosku.
- Blind evaluation pilot – ocena wniosków przeprowadzana bez wiedzy o tym, kto jest wnioskodawcą (rozwiązanie miałoby dotyczyć głównie konkursów dwuetapowych; działanie ma być wprowadzone w ograniczonym zakresie).
- Portfolio approach – Komisja Europejska (jeśli będzie to wyraźnie wskazane w programie pracy) będzie, jak do tej pory, wybierać wnioski projektowe w pierwszej kolejności na podstawie oceny. W drugiej kolejności będzie miała możliwość zarządzania konkursami poprzez wybór projektów, które będą w największym stopniu odpowiadać portfolio. Takie działanie pozwoli wyeliminować problem podwójnego finansowania tych samych rozwiązań, proponowanych w różnych projektach, w odmienny sposób.
Zasady uczestnictwa – nowości:
- Wdrożona zostanie jedna modelowa umowa grantowa dla wszystkich zarządzanych centralnie programów,
- zasady wszystkich zarządzanych centralnie programów będą miały jednolitą terminologię,
- wdrożony zostanie E-Annotated Model Grant Agreement (zawierający zasady dotyczące Programu Horyzont Europa),
- konkursy EIT oraz partnerstw ogłaszane będą na portalu Funding & Tender Opportunities Portal,
- projekty typu Lump Sum (rozliczane ryczałtowo) – nie są nowością ale będzie ich zdecydowanie więcej, niż w Programie Horyzont2020. Przy tego typu projektach beneficjenci zwolnieni są z obowiązku sprawozdawania kosztów (obowiązek rozliczenia z osiągniętych rezultatów projektu),
- proponuje się wprowadzić audyt systemowy dla wybranych beneficjentów,
- proponowane są zmiany, które ułatwią synergie z innymi programami,
- utrzymana zostanie możliwość wypłacania dodatków na zasadach project based,
¬- wprowadzony zostanie obowiązek korzystania z narzędzia Horizon Results Platform (jeżeli beneficjent przez okres 1 roku od zakończenia projektu nie będzie wykorzystywał rezultatów, będzie zobowiązany do ich udostępnienia na platformie),
- obowiązek stworzenia planu zarządzania danymi,
- obowiązek otwartego dostępu do publikacji naukowych oraz danych badawczych, zgodnie
z zasadą FAIR (udostępnianie jak największej, możliwej ilości informacji z zastrzeżeniem ograniczeń w stosunku do danych, które muszą podlegać ochronie),
- wprowadzony zostanie obowiązek stworzenia listy rezultatów ze wskazaniem, kto i w jakiej części jest ich właścicielem (Results Ownership List),
- wdrożone zostaną przepisy dotyczące tzw. Public Emergency Provision, dające prawo do żądania od beneficjenta udzielenia niewyłącznej licencji (dostęp do wyników) na sprawiedliwych i rozsądnych warunkach,
- Gender Equity Plan – obowiązkowy dla wszystkich podmiotów publicznych.
Wynagrodzenia:
- zniesienie obowiązku prowadzenia kart czasu pracy,
- 1 raz w miesiącu będzie należało podpisać i przedłożyć Komisji Europejskiej zatwierdzone przez kierownika projektu oświadczenie dotyczące ilości dni przepracowanych na rzecz projektu,
- prowadzenie kart czasu pracy będzie opcjonalne z zastrzeżeniem, że w przypadku audytu będą one podlegać audytowi (nie oświadczenia),
- wdrożona zostanie jedna metoda wyliczenia kosztów personelu, oparta o stawkę dzienną,
a nie o stawkę godzinową,
- zniesienie zasady last closed financial year, obowiązującej w Programie Horyzont2020,
- brak możliwości wyboru opcji rocznej lub miesięcznej.
