Regionalny portal informacyjny Wrota Warmii i Mazur

Stymulowanie produkcji czystych technologii

Webinarium pt. „Stymulowanie produkcji czystych technologii: Rozporządzenie o zerowym poziomie emisji netto dla przemysłu” („Stimulating clean technologies production: The Net-zero Industry Act”), zorganizowane z inicjatywy Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii odbyło się 5 maja 2023 roku.

Podczas wydarzenia omówiono następujące tematy:

1. 03.2023 roku Komisja Europejska zaproponowała wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia ram środków na rzecz wzmocnienia europejskiego ekosystemu wytwarzania produktów w technologii zerowej netto.
2. Inicjatywa została ogłoszona w ramach Planu Przemysłowego Zielonego Ładu.
3. Rozporządzenie ma na celu zmniejszenie zależności od paliw kopalnych oraz importu energii pochodzącej z tych źródeł. Wskazuje się, że wyjściowym czynnikiem dla zielonej transformacji był zrównoważony rozwój, rozumiany jako zrównoważenie środowiskowe i klimatyczne. Konsekwencje pandemii COVID-19 oraz trwającej wojny na Ukrainie spowodowały konieczność włączenia w ten proces ekonomicznej i finansowej stabilności europejskiego systemu gospodarczego, finansowego, energetycznego, a także geopolitycznego i społecznego.
4. Podkreśla się, że rozporządzenie nie dotyczy produkcji energii, ale zdolności przemysłowych do produkcji urządzeń niezbędnych do wytwarzania zdekarbonizowanej energii (np. baterii, paneli i modułów fotowoltaicznych, czy turbin wiatrowych).
5. W zakresie rozporządzenia uwzględnia się technologie zerowe netto, które mają znaczący wkład w dekarbonizację i są komercyjnie dostępne lub wkrótce wejdą na rynek (rozwiązania, które osiągnęły co najmniej TRL 8),
6. Wskazywane bariery dotyczące zwiększenia skali produkcji:

- globalne łańcuchy dostaw i ograniczenia cenowe – niestabilność cen materiałów na rynkach międzynarodowych, wzrost cen transportu i finansowania, przeszkody w łańcuchach dostaw,

- długie terminy wydawania pozwoleń dla nowych zakładów produkcyjnych, wpływające na spowolnienie produkcji (np. do 5 lat oczekiwania w przypadku planowanej produkcji baterii do pojazdów elektrycznych),

- podkreśla się, że proces wydawania pozwoleń jest szeroko dyskutowaną kwestią w odniesieniu do wdrażania rozwiązań opartych na energii odnawialnej, w szczególności słonecznej i wiatrowej,

- podkreśla się, że obecny czas oczekiwania na pozwolenie w przypadku technologii zerowych netto trwa od 2 do 7 lat (w zależności od kraju członkowskiego),

- brak wykwalifikowanej siły roboczej – oczekuje się, że do roku 2030 w sektorze wodoru będzie potrzebnych dodatkowo 180 000 wykwalifikowanych pracowników oraz 66 000 pracowników w sektorze fotowoltaicznym.

Rozporządzenie kładzie nacisk na następujące:

1. Harmonizacja oraz usprawnienie terminów i procedur wydawania pozwoleń:

- Komisja Europejska będzie dążyć do ustanowienia jednolitej procedury wydawania pozwoleń (pozwolenia administracyjne oraz ocena wpływu oddziaływania na środowisko),

- państwa członkowskie zostaną zobligowane do ustanowienia punktów kompleksowej obsługi, umożliwiających promotorom projektów kontakt z pojedynczym organem na poziomie krajowym, odpowiedzialnym za koordynację całego procesu przyznawania pozwoleń, niezależnie od tego, które i ile organów jest zaangażowanych w ten proces,

- projekty o znaczeniu strategicznym mają zostać objęte statusem priorytetowym w procesie przyznawania pozwoleń (w przypadku strategicznych gigafabryk czas na przyznanie pozwolenia ma wynieść do 12 miesięcy, w przypadku mniejszych projektów o znaczeniu strategicznym – do 9 miesięcy),

- w przypadku projektów o znaczeniu niestrategicznym, czas na uzyskanie pozwolenia w przypadku gigafabryk ma wynieść do 18 miesięcy, dla mniejszych projektów – do 12 miesięcy.

2. Inwestycje:

- w ramach rozporządzenia nie zostało przewidziane nowe finasowanie, w związku z czym zachęca się do wspierania prywatnych inwestycji w projekty o strategicznym znaczeniu,

- rozporządzenie wspiera zwiększanie inwestycji prywatnych poprzez przewidywane tymczasowe wsparcie ze strony Komisji Europejskiej oraz państw członkowskich,

- w marcu 2023 roku Komisja Europejska przyjęła nowe tymczasowe ramy kryzysowe i przejściowe na rzecz środków wsparcia w sektorach, które mają kluczowe znaczenie dla gospodarki zerowej netto,

- Platforma „Net-Zero Europe” będzie wspierać inwestycje poprzez określanie potrzeb finansowych dla strategicznych projektów, identyfikowanie przeszkód oraz wymianę najlepszych praktyk, będzie również skupiać producentów i dostawców technologii ze szczególnym naciskiem na wykorzystanie istniejących już sojuszy przemysłowych,

3. Rynki:

- podkreśla się, że Komisja Europejska będzie dążyć do zapewnienia stabilnego popytu publicznego na technologie zerowe netto,

- propozycja rozporządzenia wymaga uwzględnienia pozacenowych kryteriów przyznawania zamówień, w związku z czym w przypadku zamówień publicznych i aukcji przewiduje się następujące kryteria – zrównoważenie środowiskowe, aspekty innowacyjne, integrację systemów energetycznych oraz odporność,

- uwzględnienie ww. kryteriów przy opracowaniu systemów wsparcia publicznego ma docelowo zwiększyć dostępność zakupu produktów koniecznych do wdrażania rozwiązań opartych na energii odnawialnej,

- załącznik do rozporządzenia określa strategiczne technologie neutralne emisyjnie – krajowe programy dla gospodarstw domowych i konsumentów na zakup produktów określonych w załączniku mają promować rozwiązania o wysokim wkładzie w zrównoważony rozwój i odporność poprzez dodatkową rekompensatę finansową (do 5% produktu końcowego w technologii zerowej netto),

4. Umiejętności:

- rozporządzenie przewiduje utworzenie akademii zerowego przemysłu netto na rzecz wdrażania programów podnoszenia oraz zmiany kwalifikacji zawodowych w zakresie technologii zerowych netto, a także wspierania zdolności władz publicznych odpowiedzialnych za wydawanie pozwoleń oraz obszar zamówień publicznych,

- podkreśla się, że w przypadkach w których wyniki szkoleń będą odpowiadać kwalifikacjom wymaganym do wykonywania zawodu regulowanego, rozporządzenie przewiduje środki mające na celu przyspieszenie ich uznawania.

5. Innowacyjność:

- propozycja Komisji Europejskiej wprowadza piaskownice regulacyjne (regulatory sandboxes) celem testowania innowacyjnych technologii zerowych netto w kontrolowanym środowisku,

- testowanie ma być umożliwione przez ograniczony czas, z przyznanymi odstępstwami lub wyłączeniami, określonymi we właściwym prawie unijnym lub krajowym,

- podkreśla się, że we wniosku w sprawie rozporządzenia wprowadzono również ukierunkowane wsparcie dla sektora MŚP w kontekście piaskownic regulacyjnych oraz potencjalnego dostępu do tych środowisk testowych.

6. Zarządzanie:

- system zarządzania będzie realizowany za pośrednictwem Platformy „Net-Zero Europe”, która będzie organem referencyjnym dla Komisji Europejskiej, w celu koordynacji działań we współpracy z państwami członkowskimi,

- platforma będzie wspierać ukierunkowanie działań związanych z koordynacją finansowania dotyczącego strategicznych projektów zerowych netto,

- platforma będzie umożliwiać Komisji Europejskiej oraz krajom członkowskim skuteczną wymianę informacji oraz najlepszych praktyk (w tym w zakresie procedur wydawania pozwoleń, umiejętności, trwałości, odporności),

- platforma będzie angażować interesariuszy, w tym przedstawicieli sektora przemysłu zerowego netto oraz wspierać międzynarodowe kontakty pomiędzy przedstawicielami sektora MŚP.