Regionalny portal informacyjny Wrota Warmii i Mazur

Europejski Plan Walki z Rakiem - spotkanie

Spotkanie pt. „Europejski Plan Walki z Rakiem: 2 lata później” ("Europe’s beating cancer plan: 2 years on") zorganizowane z inicjatywy włoskiego Instytutu Naukowego ds. Badań i Leczenia Nowotworów „Dino Amadori” (IRST- IRCCS) we współpracy z przedstawicielstwem Regionu Emilia-Romania w Brukseli odbyło się 29 marca 2023 roku.

Przyjęty w 2021 roku Europejski Plan Walki z Rakiem (Europe’s Beating Cancer Plan) opiera się na 4 obszarach – zapobieganiu, wczesnym wykrywaniu, diagnozie i leczeniu oraz poprawie jakości życia pacjentów z nowotworami oraz pacjentów, którzy przeżyli chorobę.

W nadchodzących latach działania Komisji Europejskiej będą koncentrować się na badaniach i innowacjach, wykorzystaniu potencjału cyfryzacji oraz nowych technologii, a także mobilizowaniu instrumentów finansowych w celu wspierania działań państw członkowskich w tym obszarze.

Działania Komisji Europejskiej w ramach Europejskiego Planu Walki z Rakiem - obecne i planowane inicjatywy przewodnie:

1. Centrum Wiedzy na temat Raka (uruchomione w czerwcu 2021 roku).
2. Europejska Inicjatywa Obrazowania Raka (uruchomiona w grudniu 2022 roku).
3. Działanie wspólne pn. „PERCH” na rzecz eliminacji nowotworów wywołanych wirusem brodawczaka ludzkiego, obejmujące szczepienia przeciwko HPV. W 2023 roku Komisja Europejska wystosuje wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie nowotworów, którym można zapobiegać poprzez program szczepień.
4. Działania dotyczące programu badań przesiewowych w kierunku raka w Unii Europejskiej:

- zalecenie Rady w sprawie badań przesiewowych w kierunku raka (przyjęte w grudniu 2022 roku),

- Europejskie Wytyczne Dotyczące Raka Piersi oraz System Zapewniania Jakości,

- Inicjatywa Komisji Europejskiej w sprawie Raka Jelita Grubego,

- trwają prace nad aktualizacją wytycznych dotyczących raka szyjki macicy oraz nad opracowaniem systemu zapewniania jakości w tym zakresie,

- Komisja Europejska opracuje wytyczne dotyczące postępowania w przypadkach raka płuc, prostaty i żołądka.

5. W listopadzie 2022 roku w ramach Programu Prac EU4Health uruchomione zostało działanie wspólne pn. „CraNE”. Finansowanie działania jest odpowiedzią na jeden
   z głównych obszarów Europejskiego Planu Walki z Rakiem, którego celem jest ustanowienie do roku 2025 unijnej sieci łączącej krajowe kompleksowe ośrodki onkologiczne w każdym państwie członkowskim. W ramach działania zostaną opracowane warunki wstępne, administracyjne i zawodowe, konieczne dla integracji istniejących centrów onkologicznych oraz dalszego wspierania krajów członkowskich na rzecz rozwoju i certyfikacji takich ośrodków. Działanie ma również zapewnić ocenę trwałości i wykonalności, a także połączyć rozwój unijnej sieci centrów oraz centrów w poszczególnych krajach członkowskich z rozwojem ośrodków na poziomie krajowym i regionalnym. Prace mają zakończyć się w październiku 2024 roku.
6. W 2022 roku w ramach Programu Prac EU4Health uruchomiono działanie wspólne pn. „JANE”, w ramach którego ustanowionych zostanie 7 nowych sieci wiedzy specjalistycznej w dziedzinie nowotworów. Celem działania będzie przygotowanie otoczenia niezbędnego do uruchomienia sieci, a także krytyczna ocena obecnych
   i przyszłych modeli sieci w celu optymalizacji funkcjonowania nowych sieci ekspertów.

7. Projekt „PCM4EU” (Spersonalizowana Medycyna Onkologiczna dla Wszystkich Obywateli UE) ma na celu wdrożenie diagnostyki molekularnej nowotworów dla onkologii precyzyjnej. Działa od styczniu 2022 roku.
8. Projekt „CHIP-AML22” ma na celu praktyczne wdrożenie linii diagnostyki genetycznej i leczenia dzieci z ostrą białaczką szpikową.
9. Europejska Inicjatywa na rzecz Zrozumienia Raka (eu), której celem jest osiągnięcie przełomu koniecznego do lepszego rozumienia mechanizmów nowotworowych w celu poprawy profilaktyki, wczesnej diagnostyki i leczenia nowotworów.
10. W listopadzie 2022 roku rozpoczął się projekt pn. „smartCARE”, w ramach którego opracowane zostanie narzędzie cyfrowe „Cancer Survivor Smart Card” na rzecz poprawy jakości życia i stanu zdrowia osób, które przeżyły raka oraz zaspokojenia ich potencjalnych potrzeb poprzez rozwój i wsparcie nowych podejść do komunikowania się pacjenta ze specjalistami oraz służbami socjalnymi. Polskim partnerem w konsorcjum projektowym jest Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego.
11. W maju 2022 roku opublikowano raport dotyczący dostępu do produktów finansowych w państwach członkowskich Unii Europejskiej dla osób chorych na raka w wywiadzie.
12. Europejski Rejestr Nierówności Nowotworowych (ECIR):

- rejestr pozwala na porównywanie krajów i regionów pod kątem kluczowych wskaźników raka poprzez identyfikację różnic i ich przyczyn, a także udzielanie wskazówek dotyczących dalszych działań i inwestycji, które mogą zostać podjęte w celu rozwiązania istniejących nierówności,

- w lutym 2023 roku dla państw członkowskich, Islandii oraz Norwegii uruchomiono Krajowe Profile Walki z Rakiem, które określają mocne strony, wyzwania i obszary działania, celem ukierunkowania inwestycji i interwencji na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym w ramach Europejskiego Planu Walki z Rakiem. Krajowy profil dotyczący nowotworów: Polska 2023.

13. Europejska Sieć Młodych Osób, które Przeżyły Raka – uruchomiony w 2022 roku projekt współfinansowany przez Komisję Europejską zrzesza organizacje zajmujące się nowotworami u dzieci i młodzieży, a jego celem jest mapowanie istniejących zasobów w celu stworzenia nowych wytycznych i umożliwienia osobom, które przeżyły chorobę, dochodzenia swoich praw i potrzeb,
14. Nowa sekcja dotycząca nowotworów dziecięcych została dodana do Europejskiego Systemu Informacji o Raku (ECIS).

Działania Komisji Europejskiej w obszarze Misji: Rak

1. Europejskie Centrum Cyfrowe Pacjentów z Chorobami Nowotworowymi:

W grudniu 2022 roku rozpoczęły się prace nad ustaleniem planu dla Europejskiego Centrum Cyfrowego Pacjentów z Chorobami Nowotworowymi. Docelowo centrum będzie informować i wspierać pacjentów onkologicznych oraz ich rodziny. Oczekiwane rezultaty obejmują stworzenie unijnej wirtualnej sieci krajowych infrastruktur danych dotyczących zdrowia kontrolowanych przez pacjentów, zapewnienie pacjentom bezpiecznego środowiska umożliwiającego dostęp oraz udostępnianie elektronicznych danych dotyczących zdrowia w celu profilaktyki i leczenia ponad granicami oraz stworzenie narzędzi do zbierania danych zgłaszanych przez pacjentów i danych do udziału w badaniach (np. próbach).

2. Sieć Krajowych Centrów Misji ds. Raka (ECHoS):

Celem sieci będzie wspieranie wdrażania działań Misji poprzez tworzenie centrów działających na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym w państwach członkowskich i stowarzyszonych z Programem Horyzont Europa. Projekt, w ramach którego ma zostać utworzona Sieć Krajowych Centrów Misji ds. Raka, rozpocznie się w maju 2023 roku i potrwa 36 miesięcy.

Planowane działania:

- podnoszenie świadomości i koordynacja działań Misji wśród właściwych podmiotów w krajowych, regionalnych lub lokalnych systemach badań i innowacji oraz systemach opieki zdrowotnej,

- wsparcie integracji działań Misji na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym,

- wsparcie angażowania podmiotów i interesariuszy w celu objęcia wszystkich obszarów istotnych dla kontroli nowotworów, np. poprzez dialogi przekrojowe,

- wsparcie działań angażujących obywateli.

3. Kompleksowe Infrastruktury Onkologiczne:

Celem będzie poprawa lub rozwój istniejących/przyszłych kompleksowych infrastruktur onkologicznych w Europie. Projekt, w ramach którego mają zostać utworzone Kompleksowe Infrastruktury Onkologiczne, rozpocznie się w czerwcu 2023 roku i potrwa 36 miesięcy.

Planowane działania:

- stworzenie mapy dojrzałości infrastruktur we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej,

- organizacja programu budowania potencjału, który będzie obejmować co najmniej
1 sesję szkoleniową w państwach członkowskich/stowarzyszonych w unijnej sieci infrastruktur onkologicznych tworzonych w ramach Europejskiego Planu Walki
z Rakiem,

- lepsza integracja badań i opieki,

- program budowania potencjału (kraje nieposiadające kompleksowych infrastruktur).

 Ponadto w trakcie spotkania omówiono:

 1. Działalność Instytutu Naukowego ds. Badań i Leczenia Nowotworów „Dino Amadori” (IRST-IRCCS), podmiotu służby zdrowia we włoskim regionie Emilia-Romania, dedykowanemu leczeniu, badaniom i szkoleniom w dziedzinie onkologii. Placówka ma status naukowego instytutu hospitalizacji i opieki w dyscyplinie zaawansowanych terapii w onkologii medycznej. Promuje i zarządza badaniami nad nowotworami poprzez organizację i koordynację:

- badań i eksperymentów onkologicznych w regionie,

- infrastruktury niezbędnej do wspierania promocji, prowadzenia i oceny badań nad rakiem i opieki nad badaniami,

- zabiegów z wykorzystaniem innowacyjnych technologii,

- ustawicznego kształcenia w zakresie onkologii.

2. Działalność sieci badawczej European LeukemiaNet (ELN) zrzeszającej ponad 1000 naukowców i klinicystów pochodzących z 220 instytucji w 45 krajach.

Celem prac sieci jest:

- integracja wiodących grup badań nad białaczką,

- integracja interdyscyplinarnych grup partnerskich w zakresie diagnostyki, badań nad ścieżkami leczenia, rejestrów oraz wytycznych,

- integracja przemysłu i sektora MŚP w Europie w celu stworzenia sieci promującej wspólne badania nad leczeniem białaczki.

3. Działalność Can, międzynarodowej organizacji non-profit, której celem jest poprawa skuteczności opieki onkologicznej poprzez identyfikację nieefektywności
   w tym obszarze. Działania priorytetowe organizacji obejmują wzmocnienie profilaktyki nowotworów, zapewnienie wczesnej i właściwej diagnostyki oraz skoordynowanego, multidyscyplinarnego leczenia specjalistycznego.

Organizacja prowadzi działania na rzecz budowania efektywności w 4 obszarach:

- wzmocnienie współpracy z ludźmi (promowanie wspólnego podejmowania decyzji),

- wdrożenie systemu uczenia się opartego na danych (dane jako inwestycja i innowacja, działania na rzecz sprostania wyzwaniom związanym z wykorzystaniem danych),

- inwestowanie w wydajne technologie (wdrożenie ram regulacyjnych i politycznych zachęcających do wydajności, przegląd systemów refundacji opartych na wynikach, wspieranie wdrażania technologii i sprawiedliwego dostępu, przy jednoczesnym wycofywaniu z inwestowania w przestarzałe i nieefektywne technologie i praktyki),

- wspieranie pracowników służby zdrowia i świadczeniodawców w budowaniu efektywności (działania na rzecz zaspokajania potrzeb w zakresie zdolności siły roboczej i różnorodnych umiejętności).

Zidentyfikowane wyzwania związane z ekosystemami danych:

- niska jakość danych, dane niereprezentatywne dla całych populacji, brak danych dotyczących perspektywy pacjenta,

- systemy danych - ograniczona interoperacyjność zbiorów, niespójne stosowanie ram zarządzania danymi, niskie zaufanie pacjentów,

- osadzanie danych w praktyce klinicznej - ograniczona użyteczność danych, słaba integracja danych z procesem podejmowania decyzji klinicznych, obciążenie zespołów opieki zdrowotnej związane z gromadzeniem danych,

- wyciąganie wniosków z danych - słabo zweryfikowane algorytmy i nieodpowiednie metodologie analityczne, brak zaufania do rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji.

Zachęca się do zapoznania z:

- wynikami badania pt. „The All.Can Cancer Efficiency Metrics Study”, które identyfikuje oparty na dowodach zestaw wskaźników skuteczności opieki onkologicznej. Podkreśla się, że może być stosowany, choć na różne sposoby, przez wielu interesariuszy w kontinuum opieki onkologicznej i w wielu krajach w celu oceny, porównywania i poprawy efektywności opieki onkologicznej,

- All.Can Efficiency Hub – centrum, w którym gromadzone są przykłady najlepszych praktyk w opiece onkologicznej.

4. Działalność Międzynarodowego Konsorcjum Medycyny Spersonalizowanej (ICPerMed), którego celem jest koordynacja i promocja badań w całym łańcuchu wartości w celu opracowania i oceny podejścia do medycyny spersonalizowanej. Konsorcjum zrzesza publiczne i prywatne organizacje non-profit finansujące badania w dziedzinie zdrowia. Pod koniec 2023 roku ma zostać uruchomione Europejskie Partnerstwo na rzecz Medycyny Spersonalizowanej (EP PerMed), którego przewidywany budżet na lata 2023-2030 wynosi 300 mln €. Celem partnerstwa będzie poprawa wyników zdrowotnych w ramach zrównoważonych systemów opieki zdrowotnej poprzez badania oraz rozwój i wdrażanie podejść medycyny spersonalizowanej.
5. Działalność Europejskiego Sojuszu na rzecz Medycznych Infrastruktur Badawczych (EU-AMRI), skupiającego ponad 700 instytucji i szpitali uniwersyteckich. Sojusz opiera się na współpracy infrastruktur badawczych BBMRI-ERIC, EATRIS-ERIC oraz ECRIN-ERIC, aby ułatwić skuteczne korzystanie z usług naukowych, wiedzy i narzędzi przez środowisko akademickie i przemysł w celu przełożenia wyników badań na nowe metody leczenia.
6. Projekt EOSC4Cancer, który ma udostępniać różne rodzaje danych dotyczących nowotworów (genomika, obrazowanie medyczne, kliniczne, środowiskowe
   i społeczno-ekonomiczne), a także wykorzystywać i ulepszać systemy bezpiecznej identyfikacji, udostępniania, przetwarzania i ponownego wykorzystania danych ponad granicami.
7. Działalność Europejskiego Sojuszu Medycyny Spersonalizowanej, która skupia się na poprawie opieki nad pacjentem poprzez przyspieszenie rozwoju, świadczenia
   i wdrażania spersonalizowanej opieki zdrowotnej, w tym spersonalizowanej medycyny oraz diagnostyki. Członkostwem w sojuszu mogą zostać objęte uniwersytety, organizacje pacjentów, medyczne organizacje zawodowe, organizacje badawcze/ naukowe, planiści opieki zdrowotnej, organizacje komercyjne.