Regionalny portal informacyjny Wrota Warmii i Mazur

European Mission Forum EMiF - webinarium

Webinarium pt. „1st European Mission Forum EMiF: “Making Missions Work” (Pierwsze Europejskie Forum nt. Misji: "Sprawmy, by Misje działały"), zorganizowane przez Austriacką Agencję Promocji Badań (FFG) odbyło się 25 stycznia 2023 roku.

1. Finansowany ze środków unijnych projekt TRAMI, którego koordynatorem jest Austria, będzie realizowany do kwietnia 2024 roku. W chwili obecnej w projekcie bierze udział 25 partnerów z 16 krajów członkowskich i stowarzyszonych.
2. Celem projektu jest usprawnienie funkcjonowania 5 Misji UE zawartych w Programie Horyzont Europa poprzez tworzenie wspólnot praktyk oraz wymianę wiedzy i aktywności w obszarze wzajemnego uczenia się, wspieranie współpracy i koordynacji między działaniami na szczeblu unijnym, a uzupełniającymi działaniami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi, wspierającymi realizację Misji.
3. Oczekiwane skutki projektu:

- skoordynowana wizja realizacji Misji UE na poziomie państw członkowskich i krajów stowarzyszonych,

- wielopoziomowa sieć bazowa zaangażowanych państw członkowskich/krajów stowarzyszonych z dostosowanymi do potrzeb modelami zarządzania i współpracy,

- stworzenie mapy skutecznych metod zarządzania i instrumentów wdrażania,

- stworzenie zestawu narzędzi wspierających wzajemne uczenie się, wymianę wiedzy, w tym wspólne opracowywanie przypadków użycia,

- stworzenie platformy wiedzy.

4. Europejska Sieć Misji (European Mission Network - EMiN):

- jeden z obszarów projektu TRAMI,

- obejmuje działania w ramach 5 Misji UE,

- docelowo ma służyć jako ośrodek kompetencji wspierający podmioty zarządzające Misjami oraz podmioty zainteresowane realizowaniem celów w nich zawartych,

- do uczestnictwa w sieci zachęca się sektor biznesowy, akademicki, władze krajowe, regionalne, lokalne, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, agencje finansujące, krajowe ministerstwa właściwe dla badań naukowych, ośrodki badawcze, uniwersytety,

- sieć ma działać jako centralna platforma informacji i wymiany, ukierunkowana na dzielenie się doświadczeniami i wyzwaniami związanymi z wdrażaniem Misji, z korzyścią dla regionalnych i krajowych podmiotów zajmujących się Misjami UE,

- sieć ma stworzyć wspólnotę praktyk dla podmiotów regionalnych i krajowych, w ramach której będzie się zachęcać do wspierania procesów projektowania i wdrażania Misji,

- sieć będzie gromadzić wiedzę, doświadczenia, odkrycia naukowe oraz praktyczne przykłady ich wdrażania do otoczenia Misji,

- istnieje możliwość wprowadzenia ćwiczeń z zakresu wzajemnego uczenia się, skupionych na wnioskach płynących z nieudanych działań,

- oczekuje się, że Europejska Sieć Misji będzie kontynuować działalność po zakończeniu projektu TRAMI,

- wskazuje się, że pod koniec lutego 2023 roku w formule online planowane jest kolejne spotkanie sieci.

Prezentacja Regionalnego Rządu Katalonii dotycząca perspektywy regionalnej w kontekście wdrażania Misji UE:

1. Podkreślono, że Misje UE dotyczą kierunkowości w kontekście zorientowania podmiotów i zasobów na osiąganie wspólnych transformacyjnych celów.
2. Wskazano, że samorządom regionalnym i lokalnym często brakuje środków finansowych, kompetencji legislacyjnych i regulacyjnych niezbędnych do realizacji misji transformacyjnych. Samorządy regionalne definiują własne cele, ale zazwyczaj są one odmienne od celów na poziomie unijnym i krajowym.
3. Władze regionalne i lokalne będą odgrywać kluczową rolę w kontekście osiągnięcia celów Misji UE, ponieważ są najbliżej wymiaru terytorialnego, przedsiębiorstw, naukowców, organizacji pozarządowych i obywateli. W przypadku rządów krajowych znacznie trudniej jest mobilizować wszystkie zainteresowane strony.
4. Podkreślono, że praca z misjami o charakterze transformacyjnym na poziomie regionalnym wiąże się często z pracą nad otwartymi wyzwaniami i z transformacyjnymi procesami oceny.
5. Na poziomie regionalnym polityki zorientowane na Misje UE są blisko powiązane ze strategiami inteligentnych specjalizacji. Podkreśla się, że kluczową kwestią w tego typu strategiach jest zaangażowanie wszystkich istotnych interesariuszy w proces odkrywania napędzany innowacjami w celu zbadania, przetestowania i wdrożenia działań transformacyjnych, aby przyspieszyć przejście do zrównoważonej przyszłości.
6. W kontekście strategii inteligentnych specjalizacji wskazuje się, że skutecznym jest reintegrowanie regionalnych wyzwań o wymiarze globalnym związanych
   z priorytetami Unii Europejskiej lub celami zrównoważonego rozwoju.
7. Podkreślono, że identyfikację regionalnych wyzwań należy powiązać z analizą systemową oraz określeniem obszarów i możliwości rozwiązania istniejących problemów. Analiza systemowa wymaga zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron, musi uwzględniać światowe trendy, a także globalne, europejskie i krajowe priorytety. Istotnym jest połączenie analizy z dynamiką regionalną i lokalną oraz perspektywami lokalnych interesariuszy.
8. Rola władz regionalnych w tych procesach wspiera formułowanie oddolnych wspólnych programów wyłaniających się z lokalnych i regionalnych priorytetów, łączących je z priorytetami globalnymi oraz wspiera znajdowanie możliwości przyciągnięcia publicznych i prywatnych funduszy, również na poziomie krajowym
   i międzynarodowym.
9. Podkreślono znaczenie strategii komunikacyjnych na rzecz przemian. Jeśli możliwości związane z przemianami nie są wizualizowane i wyjaśnione, przyciągnięcie inwestycji jest utrudnione. Komunikacja jest niezbędna dla zaangażowania właściwych stron. Posiadanie wspólnej wizji przyszłości dla danego terytorium oraz wypracowanie wspólnego celu przez odpowiednich lokalnych interesariuszy wskazuje się jako warunek konieczny do wzmocnienia pozycji obywateli, przedsiębiorstw i innych właściwych podmiotów w realizacji Misji UE.
10. Wskazano, że dynamiczna efektywność odwołuje się m.in. do punktów krytycznych, które nie zawsze są zgodne z wyznaczaniem konkretnych celów w określonych ramach czasowych, do czego zobowiązuje się polityki zorientowane na Misje UE.
11. Podkreśla się znaczenie środowiska naukowo-badawczego, które odgrywa istotną rolę w generowaniu wiedzy i dowodów na opłacalność nowych modeli biznesowych
    i łańcuchów wartości.
12. Podkreśla się znaczenie, zarówno w przestrzeni politycznej jak i akademickiej, podejmowania wysiłków na rzecz definiowania działań dotyczących ekosystemów z wykorzystaniem podejścia oddolnego, gdzie władze regionalne i lokalne są kluczem do ochrony przestrzeni na działania transformacyjne, a jednocześnie kluczem do połączenia ich z globalnymi priorytetami.

OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) – Polityki zorientowane na Misje:

Polityka innowacji zorientowana na Misje UE:

1. Wskazuje się, że jest to skoordynowany pakiet inicjatyw (politycznych, regulacyjnych, itp.) dostosowanych do mobilizacji nauki, technologii i innowacji w celu sprostania wyzwaniom społecznym.
2. Pakiet ukierunkowany jest na konkretne cele, które mają zostać osiągnięte w określonym czasie. Obejmuje kilka etapów cyklu innowacji, od badań po demonstracje i wprowadzenie rozwiązań na rynek. Pakiet ma charakter przekrojowy (różne dyscypliny, sektory, obszary polityki itp.) i wykorzystuje różne instrumenty po stronie podaży i popytu (oddolne i odgórne).

 Rodzaje polityki innowacyjnej zorientowanej na Misje UE oraz zidentyfikowane ryzyka/wyzwania w tych obszarach:

1. Nadrzędne ramy strategiczne zorientowane na Misje UE:

- ustalane na najwyższym poziomie, angażujące podmioty krajowe,

- wskazywane ryzyko/wyzwania w tym obszarze to brak integracji, inflacja oraz rozmycie Misji.

2. Programy i schematy oparte na wyzwaniach:

- realizowane na poziomie agencji,

- wskazywane ryzyko/wyzwania w tym obszarze to innowacje niszowe, związek pomiędzy podażą a popytem na innowacje.

3. Programy tematyczne ukierunkowane na Misje UE:

- mają bardziej systemowy i międzyresortowy wymiar, korzystają z różnych narzędzi,

- wskazywane ryzyko/wyzwania w tym obszarze to ograniczony impuls do wprowadzania zmian, ograniczona orientacja na cele Misji.

4. Programy Misji oparte na ekosystemach:

- tworzone w coraz większej liczbie krajów i regionów,

- władze publiczne powierzają zainteresowanym podmiotom zadanie opracowania agendy strategicznej, z zapewnieniem finansowania realizacji agend ze strony państwa przy dotrzymaniu warunku jej opracowania,

- wskazywane ryzyko/ wyzwania w tym obszarze to ryzyko przejęcia przez silnych beneficjentów.

            Elementy składowe polityki innowacyjnej zorientowanej na Misje UE:

1. Orientacja strategiczna (Misja opracowana wspólnie w celu rozwiązania wyzwań społecznych).
2. Koordynacja polityki (struktura zarządzania dla koordynacji działań skupionych wokół Misji).
3. Realizacja polityki (dostosowany do potrzeb i zintegrowany zestaw polityk w celu realizacji Misji).

Projekty w Misjach tematycznych:

1. UNCAN.eu – projekt trwający w okresie wrzesień 2022 - listopad 2023 jest inicjatywą, w ramach której zostanie opracowany plan działań oparty na dwóch filarach. Jeden z nich stanowi program badań poświęcony potrzebom badawczym w zakresie profilaktyki nowotworów, wczesnej diagnostyki, lekooporności, specyfiki związanej z wiekiem i płcią oraz przeżywalności. Drugim jest zbiór danych dotyczących badań nad nowotworami, który umożliwi współdzielenie danych badawczych, medycznych oraz eksperymentalnych zgromadzonych w ramach analizy modeli, a także pozwoli na śledzenie losów pacjentów onkologicznych. Projekt jest powiązany z inicjatywą UNCAN.eu.
2. CapaCITIES – działanie w ramach Misji dedykowanej miastom, ukierunkowane na budowanie potencjału dla neutralnych klimatycznie i inteligentnych miast. Konsorcjum współpracuje z ministerstwami, agencjami finansującymi badania i rozwój, gminami, uniwersytetami, stowarzyszeniami gmin i organizacjami pozarządowymi, które prowadzą współpracę z miastami. W ramach CapaCITIES prowadzone są działania ukierunkowane na zapewnienie ram wspierających metodologię wprowadzania zmian, a także m.in. działania związane z organizacją sesji budowania potencjału, warsztatów związanych ze wsparciem tworzenia modeli zarządzania wspierających wdrażanie Misji na poziomie krajowym, działania na rzecz tworzenia i udostępniania portfolio materiałów edukacyjnych.
3. PREPSOIL – koordynowany przez Uniwersytet w Aarhus (Dania) projekt wspierający realizację Misji dedykowanej zdrowym glebom, który będzie działał w latach 2022-2025. Celem projektu jest poprawa bazy wiedzy i dostępu zarządców gruntów do krytycznych informacji na temat stanu gleby, ustanowienie przeglądu potrzeb i stanu gleby w zakresie monitorowania tzw. żywych laboratoriów oraz zwiększenie wiedzy
   i świadomości obywateli poprzez edukację, rozpowszechnianie i dostęp do informacji na temat gleb.
4. NATI00NS – drugi koordynowany przez Uniwersytet w Aarhus projekt wspierający realizację Misji dedykowanej zdrowym glebom, którego celem jest przygotowanie regionalnych i krajowych interesariuszy w Unii Europejskiej do ubiegania się i wdrażania tzw. Żywych Laboratoriów Zdrowia Gleb.
5. PREP4BLUE – celem projektu jest wsparcie pierwszego etapu Misji (2022-2025) poprzez opracowanie zasad i warunków współtworzenia oraz wspólnego wdrażania badań naukowych i innowacji koniecznych do osiągnięcia celów wyznaczonych przez Misję EU w zakresie zdrowych oceanów i wód.
6. Projekt w zakresie budowy platformy Misji dedykowanej adaptacji do zmian klimatu – wykonawcą i operatorem platformy będzie brytyjska firma konsultingowa zajmująca się ochroną środowiska. Platforma obejmie do 200 regionów, władz lokalnych i społeczności, które otrzymają wsparcie w opracowaniu ścieżek adaptacji do zmian klimatu poprzez dedykowany zestaw narzędzi oraz usługi doradcze i szkolenia, zarówno w zakresie tworzenia ścieżek, jak i dostępu do finansowania wymaganego do ich dalszego wdrażania. Wsparcie będzie również udzielane w obszarze szerokiego zaangażowania obywateli.

Ponadto zwrócono uwagę na następujące kwestie:

1. Misje UE mają na celu stworzenie możliwości, procedur, praktyk, zarządzania i dynamiki współpracy między decydentami i wielopoziomowymi podmiotami na rzecz przyszłości badań i innowacji.
2. Misje UE mają wykorzystywać innowacje w procesach uczenia się i dokonywania wyborów w celu zapewnienia alternatywnych rozwiązań.
3. Misje UE mają wykorzystywać zbiorową siłę działań publicznych i prywatnych oraz tworzyć warunki do kierunkowości i współpracy między finansami publicznymi i prywatnymi, kierunkowości polityki i procesu decyzyjnego, czy zamówień publicznych w zakresie ustalania standardów i zaangażowania społecznego.
4. Działania ukierunkowane na konkretne obszary są konieczne dla ustalania i wdrażania rozwiązań w zintegrowany sposób (np. poprzez łączenie relacji pomiędzy praktykami w zakresie rolnictwa, struktur rynkowych oraz posiadania gruntów).
5. Komisja Europejska będzie ustanawiać w zakresie Misji cele, które umożliwią szerokie zaangażowanie obywateli w ich realizację, monitorowanie i ocenę, a także nowe systemy zarządzania i zaangażowania obywateli umożliwiające pełne współtworzenie.
6. Komisja Europejska ma rozwijać system zarządzania z udziałem państw członkowskich oraz władz lokalnych.
7. W ramach Misji „Soil Deal for Europe” powstanie sieć żywych laboratoriów w całej UE, w które zaangażowane będą społeczności lokalne (rolnicy, naukowcy, leśnicy, urbaniści, obywatele oraz inne zainteresowane strony), współpracujące w celu testowania i demonstrowania konkretnych rozwiązań dostosowanych do lokalnych wyzwań.
8. Podkreślono, że kluczowym dla osiągniecia celów Misji będzie zaangażowanie na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, ze względu na znaczenie decyzji i działań podejmowanych na niższych szczeblach zarządzania.
9. Wskazuje się, że nie należy postrzegać Misji UE jedynie jako kolejnego narzędzia do finansowania badań i innowacji.
10. Podkreśla się, że Komisja Europejska będzie wspierać interesariuszy w dostosowaniu polityk dla wzajemnego wsparcia pomiędzy różnymi poziomami zarządzania, celem stworzenia portfela projektów na poziomie unijnym, krajowym i lokalnym.
11. Wskazuje się na konieczność zmian w obszarze inwestycji, w sposób który będzie prowadzić do zmian transformacyjnych. Podkreślono, że obecne funkcjonujące modele inwestowania często nie są długoterminowe, są nieproduktywne dla realnej gospodarki, a praktyki zarządzania ryzykiem w branży finansowej wyceniają ryzyko bez brania pod uwagę przyszłych wstrząsów.
12. Realizacja misji wymaga zaangażowania szerokiego grona podmiotów, co dotyczy nie tylko polityk sektorowych, ale także kwestii mobilizacji inwestycji i tworzenia wspólnoty praktyk obejmującej interesariuszy spoza obszaru polityki krajowej i organizacji badawczo-rozwojowych.
13. Potencjał inwestycji prywatnych, istotny dla realizacji misji, jest niewystarczająco wykorzystywany.

 Dodatkowo:

1. Publikacja agencji rządu szwedzkiego ds. innowacji VINNOVA, dotycząca projektowania Misji w Szwecji, w kontekście innowacji zorientowanych na Misje UE.
2. Strona poświęcona projektowi koordynowanemu przez Uniwersytet w Utrechcie oraz Uniwersytet w Sussex, dotyczącemu inwestycji transformacyjnych dla sprostania globalnym wyzwaniom.