Regionalny portal informacyjny Wrota Warmii i Mazur

Pakt na rzecz Obszarów Wiejskich - konferencja

Konferencja dotycząca Paktu na rzecz Obszarów Wiejskich, zorganizowana z inicjatywy Komisji Europejskiej we współpracy z Europejskim Komitetem Regionów, Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, Parlamentem Europejskim, Prezydencją Rady Europejskiej i Europejskim Parlamentem Wiejskim odbyła się 15 i 16 czerwca 2022 roku.

Obszary wiejskie w Unii Europejskiej zajmują ponad 80% całkowitej powierzchni, zamieszkałej przez 30% europejskich obywateli. Pakt na rzecz Obszarów Wiejskich jest jednym z elementów, które wpisują się w Długoterminową Wizję dla Obszarów Wiejskich do roku 2040, opracowaną w czerwcu ubiegłego roku.

Długoterminowa Wizja dla Obszarów Wiejskich wyodrębnia cztery kluczowe działania, za pośrednictwem których będą realizowane jej założenia:

1. Silniejsze obszary wiejskie (innowacje społeczne, dostęp do usług, społeczności o wzmocnionej pozycji).
2. Połączone obszary wiejskie (łączność cyfrowa, połączenia transportowe i nowe rozwiązania w zakresie mobilności).
3. Odporne obszary wiejskie (odporność na zmianę klimatu, odporność środowiskowa, odporność społeczna).
4. Prosperujące obszary wiejskie (dywersyfikacja działalności gospodarczej, zrównoważona produkcja żywności).

Podczas spotkania na sesjach towarzyszących poruszono m.in. następujące kwestie:

• „Rural Proofing” – ramy prognostyczne dla obszarów wiejskich, które mogą przyczynić się do pobudzenia ich rewitalizacji poprzez zapewnienie, że właściwe polityki unijne, również te bezpośrednio niepowiązane z obszarami wiejskimi, będą zbieżne z ich potrzebami. Mechanizm jest jednym z elementów Długoterminowej Wizji dla Obszarów Wiejskich. Zachęca się władze regionalne i lokalne do jego stosowania. Europejski Komitet Regionów będzie monitorował wpływ nowego ustawodawstwa na społeczności wiejskie poprzez promowanie koordynacji w zakresie kluczowych polityk (WPR, Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Polityka Spójności) oraz innych działań i inwestycji, wywodzących się z unijnego prawodawstwa.
• Prace Intergrupy Parlamentu Europejskiego ds. Inteligentnych Wiosek dla Społeczności Wiejskich (działającej od 2019 roku). Podkreślono konieczność zaangażowania sektora biznesu na rzecz inteligentnych wiosek, a także podejmowania działań, które będą wspierać procesy decyzyjne przede wszystkim na poziomie lokalnym, a nie centralnym.
• Znaczenie tworzenia połączeń pomiędzy miastami, a obszarami wiejskimi, które wspierają m.in. procesy integracyjne lokalnych społeczności, wdrażanie projektów oraz poprawę ich efektywności na poziomie lokalnym, rozwój partnerstw publiczno-prywatnych, współpracę sektora badawczo-naukowego, wymianę wiedzy i technologii, efektywne wykorzystanie funduszy unijnych, rozwój i osiąganie celów politycznych określonych m.in. w Europejskim Zielonym Ładzie. Wskazano również, że obecna polityka UE powinna wspierać zaangażowanie samych miast w realizację Paktu na rzecz Obszarów Wiejskich.
• Konieczność zwalczania takich problemów, jak ubóstwo w kontekście cyfryzacji oraz mobilności pomiędzy małymi miastami, a odległymi obszarami wiejskimi, ograniczające dostęp do usług publicznych.
• Strategiczne Ramy Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) na lata 2022-2031.
• Strategie FAO przyjęte 14.06.2022 roku dotyczące zmian klimatycznych oraz nauki i innowacji, przewidujących działania w okresie 2022-2031.
• Podano przykład praktyk, które wspierają m.in. działania rewitalizacyjne w regionie z Województwa Zachodniopomorskiego, w którym zidentyfikowano główne problemy z jakimi zmagają się obszary wiejskie (wyludnienie, dostęp do usług publicznych, infrastruktura techniczna, ubóstwo, potencjał gospodarczy) oraz uruchomiono dedykowany mechanizm wsparcia (Kontrakt Samorządowy) na rzecz planowania działań istotnych z punktu widzenia rozwoju danego obszaru. Podkreślono również płynące z tych działań wnioski, takie jak kluczowe znaczenie długoterminowego planowania i współpracy terytorialnej, zaangażowania ludzi (organizacje pozarządowe LGD, lokalni liderzy itp.), znaczenie komplementarności i optymalizacji usług publicznych, a także dostępu do niedrogiego transportu publicznego, wspierającego lepszą mobilność.
• Wyniki prac Grupy Tematycznej ENRD dotyczące rewitalizacji obszarów wiejskich, opublikowane w czerwcu bieżącego roku. Strona internetowa poświęcona pracom grupy - https://enrd.ec.europa.eu/rural-revitalisation_en
• Przykład praktyk z zakresu prawodawstwa na poziomie regionalnym, działającego na rzecz zwalczania wyludniania obszarów wiejskich na przykładzie wspólnoty Kastylia-La Mancha (Hiszpania) tworzonej przez 919 gmin, z których niemal 70% zamieszkuje mniej, niż 1000 osób. Wprowadzone w 2021 roku prawodawstwo obejmuje m.in. gwarancję dostępu do usług publicznych na obszarach wyludnionych (zdrowie, edukacja, transport), wsparcie finansowe na zakładanie firm, poprawę konkurencyjności przedsiębiorstw z sektora MŚP na obszarach wiejskich, fundusz w wysokości 10 mln € na wspieranie projektów biznesowych na obszarach słabo zaludnionych, ulgi podatkowe dla mieszkańców (m.in. do 25% ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych na efektywny pobyt na obszarach wiejskich, 15% ulga w podatku dochodowym za zakup/remont domu).

Ponadto:

• W połowie 2023 roku Komisja Europejska podsumuje przeprowadzone na rzecz obszarów wiejskich działania sfinansowane z wykorzystaniem funduszy unijnych.
  W 2024 roku opublikowane zostanie sprawozdanie, na podstawie którego określone zostaną obszary wymagające zwiększonego finansowania i wsparcia. Sprawozdanie określi również dalsze przedsięwzięcia w oparciu o plan działań UE na rzecz obszarów wiejskich. Wnioski ze sprawozdania mają zostać uwzględnione w kontekście przygotowania wniosków na okres 2028-2034.
• Do końca 2022 roku uruchomiona zostanie strona internetowa, zapewniająca wspólny punkt dostępu do działań dedykowanych realizowaniu długoterminowej wizji na rzecz obszarów wiejskich oraz platforma na rzecz rewitalizacji obszarów wiejskich.
• W strukturach Komisji Europejskiej powstanie Obserwatorium Obszarów Wiejskich, monitorujące gospodarcze i demograficzne trendy z myślą o kształtowaniu unijnej polityki w tym zakresie.
• Komisja Europejska podejmie działania na rzecz wdrożenia mechanizmu Rural Proofing dla zapewnienia, że unijne polityki uwzględniają realia obszarów wiejskich.
• Komisja Europejska wzywa do państwa członkowskie i władze regionalne do przyjęcia metody LEADER oraz koncepcji Inteligentnych Wiosek (Smart Villages).
• Podkreślono konieczność zintensyfikowania inwestycji w badania nad biogospodarką oraz bezpieczeństwem żywności.
• Prezes Stowarzyszenia SME United zaproponował utworzenie grupy ekspertów wysokiego szczebla z zaangażowaniem podmiotów obecnych na obszarach wiejskich, w tym sektora MŚP, celem zdefiniowania ram agendy dla obszarów wiejskich.

Nagrania z głównych sesji pod adresem:

https://sdk.companywebcast.com/sdk/player/?id=avpwebcast_20220615_1&display=64 (15.06.2022)

https://sdk.companywebcast.com/sdk/player/?id=avpwebcast_20220616_1&display=64 (16.06.2022)