Instrumenty finansowe AntyCovid-19
Webinarium pt. „Instrumenty finansowe AntyCovid-19 dla polskiego biznesu w okresie pandemii” dot. preferencyjnego finansowania dla przedsiębiorców, zorganizowane przez Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów UE przy udziale Ministerstwa Rozwoju i Technologii odbyło się 27 stycznia 2022 roku.
Ministerstwo Rozwoju i Technologii prowadzi obecnie prace nad realizacją Strategii Produktywności 2030, która w okresie 2022-2030 ma uruchomić 85 mld zł na rozwój nowoczesnej gospodarki opartej na innowacyjnych technologiach cyfrowych i wiedzy, mobilizując szereg projektów dla sektora MŚP w Polsce.
Planowane są prace nad wprowadzeniem mechanizmu certyfikacji do Prawa Zamówień Publicznych, który ma ograniczyć formalności związane z wielokrotnym przedkładaniem dokumentów na potrzeby i w toku postępowania, a także przyspieszyć proces weryfikacji potencjału i aktualnej sytuacji wykonawców przez zamawiających. Wskazuje się, że takie rozwiązanie ma zwiększyć możliwość uczestnictwa polskich podmiotów z sektora MŚP w przetargach publicznych.
Kontynuowane są prace nad usprawnieniem legislacji w zakresie dziedziczenia przedsiębiorstw w Polsce, poprzez wprowadzenie prawa instytucji Fundacji rodzinnej, która będzie zachęcać do planowania wielopokoleniowej sukcesji przedsiębiorstw, przy jednoczesnym wykorzystaniu przez przedsiębiorców rozwiązań krajowych w tym zakresie.
Planowane są prace nad stworzeniem polskiego modelu akcjonariatu pracowniczego, który stanowiłby formę uczestnictwa pracowników w bezpośrednim lub pośrednim zarządzaniu podmiotami, które ich zatrudniają.
Planowana jest nowelizacja funkcjonującej od 1 stycznia 2020 roku ustawy antyzatorowej, przeciwdziałającej nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
Ministerstwo Rozwoju i Technologii kontynuuje możliwość korzystania z Polskiej Strefy Inwestycji, która oferuje przedsiębiorcom dostęp do ulgi podatkowej na realizację nowych inwestycji na terenie Polski, niezależnie od wielkości firmy.
Instrumenty finansowe Unii Europejskiej
Instrumenty finansowania zwrotnego proponowane przez Komisję Europejską z budżetu KE zarządzanego centralnie, powierzane we wdrażanie Grupie Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Wsparcie jest dostępne w państwach członkowskich lub stowarzyszonych, bez podziału budżetu na kraje. Obecnie w Polsce funkcjonuje ponad 200 instytucji pełniących rolę krajowych pośredników finansowych, które współpracują z Grupą EBI w ramach obsługi instrumentów finansowych Unii Europejskiej. Instytucje prowadzą współpracę w sposób samodzielny lub korzystają z gwarancji Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego. Z uwagi na zaangażowanie środków publicznych przy zabezpieczeniu ryzyka kredytowego instytucje te zobowiązane są do proponowania finansowania na bardziej preferencyjnych warunkach w porównaniu ze standardową ofertą z ich środków własnych (preferencje mogą obejmować np. rezygnację lub ograniczenie dotyczące wymagań z innych zabezpieczeń, niż te zapewnione ze środków UE, wydłużenie dostępnego okresu finansowania, zmniejszenie lub rezygnacja z wymogu wkładu własnego, czy też zmniejszenie opłaty wstępnej wymaganej od przedsiębiorcy). Podkreśla się, że pomimo iż gwarancje zabezpieczające ryzyko transakcji pochodzą z budżetu UE, w większości przypadków nie stanowią pomocy publicznej, co może być szczególnie ważne dla przedsiębiorstw, które np. mają wykorzystany limit pomocy de minimis w związku z czym nie mają możliwości skorzystania np. z gwarancji de minimis. Produkty z zabezpieczeniem Unii Europejskiej dostępne dla przedsiębiorców w Polsce obejmują kredyty obrotowe, kredyty inwestycyjne, pożyczki, gwarancje, leasing, inwestycje kapitałowe, finansowanie dłużne (private debt). Podkreśla się, iż zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej w obecnej perspektywie wszystkie instrumenty finansowe pochodzące ze scentralizowanego budżetu UE będą dostępne w ramach InvestEU. Komisja Europejska obecnie prowadzi proces zawierania umów z partnerami wdrażającymi (Grupa EBI oraz inne finansowe instytucje rozwoju - w Polsce - Bank Gospodarstwa Krajowego). Wybrane podmioty będą nawiązywały współpracę z krajowymi instytucjami finansowymi. Dostępność oferty dla przedsiębiorców w tym zakresie spodziewana jest w drugiej połowie 2022 roku.
Enterprise Europe Network (EEN)
Sieć ponad 600 instytucji wsparcia biznesu, finansowana przez Komisję Europejską oraz budżety krajowe. W Polsce funkcjonuje 30 ośrodków EEN zrzeszonych w 4 konsorcja, wspierające sektor małych i średnich przedsiębiorstw w rozwoju innowacyjnego potencjału oraz ekspansji na nowe rynki zagraniczne. W okresie 2022-2027 działania Sieci finansowane będą ze środków Single Market Programme. Sieć oferuje m.in. seminaria, szkolenia, warsztaty, giełdy kooperacyjne i misje gospodarcze, wsparcie ekspertów, czy usługi informacyjno-doradcze. Sieć dysponuje bazą ofert współpracy międzynarodowej, gromadzącą profile przedsiębiorstw z krajów, w których działają ośrodki Enterprise Europe Network. Baza oferuje przedsiębiorcom działającym w regionach, którzy poszukują partnerów do współpracy, możliwość skutecznego nawiązywania kontaktów zagranicznych. Wskazuje się, że od tego roku Sieć będzie działać również we współpracy z Europejskimi Ośrodkami Innowacji Cyfrowych, instytucjami które będą specjalizować się we wsparciu MŚP w procesie transformacji cyfrowej. Enterprise Europe Network ma również w większym zakresie wspierać start-upy. W każdym z czterech działających na terenie Polski konsorcjów ustanowiona została także sieć doradców ds. zrównoważonego rozwoju, którzy będą wspierać przedsiębiorców m.in. w procesie dostosowania do przepisów związanych ze zwiększeniem efektywności, czy wymogami w zakresie certyfikacji dotyczącej produktów, które przedsiębiorcy będą chcieli sprzedawać na rynkach zagranicznych. Konsorcjum Enterprise Europe Network – East Poland to 6 ośrodków obejmujących działalnością województwa warmińsko-mazurskie, podlaskie i lubelskie. Koordynatorem konsorcjum jest Lubelska Fundacja Rozwoju.
Oferta Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości dla przedsiębiorców
1) Bezpłatne szkolenia e-learningowe organizowane w ramach Akademii PARP. Szkolenia poświęcone m.in. obszarom zarządzania, marketingu, prawa, finansów, czy podnoszenia kompetencji,
2) Szkolenia, kursy, warsztaty, usługi doradcze, mentoring, usługi coachingowe dostępne za pośrednictwem Bazy Usług Rozwojowych, w której rejestrowani są zweryfikowani dostawcy usług szkoleniowych. Oferty w ramach bazy są odpłatne (koszt ponoszony przez uczestnika), bądź objęte dofinansowaniem w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych realizowanych w województwach (nie dotyczy województw mazowieckiego oraz pomorskiego),
3) Projekty szkoleniowo-doradcze dedykowane konkretnym grupom przedsiębiorców, działającym w branżach: budowlanej, finansowej, IT, turystycznej, opieki zdrowotnej i pomocy społecznej, mody i innowacyjnych tekstyliów, motoryzacji z uwzględnieniem elektromobilności. Wskazuje się, że wsparcie dotyczy tematyki określonej przez Rady Sektorowe ds. Kompetencji,
4) Nowy Start dedykowany przedsiębiorcom ponownie rozpoczynającym działalność gospodarczą której zaprzestali, wskutek wcześniejszych niepowodzeń. Oferta obejmuje m.in. doradztwo w zakresie rozwoju kompetencji, dostosowania do dynamiki zmian na rynku, diagnozy przyczyn wcześniejszego niepowodzenia, szkolenia dedykowane zatrudnionym już pracownikom,
5) Akademia Menadżera MŚP oferująca dofinansowanie za pośrednictwem wybranych operatorów szkoleń i usług doradczych z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem, w tym wsparcia kadry zarządzającej firmy (obecnej i przyszłej), dedykowane mikro, małym i średnim przedsiębiorcom,
6) Dostępność Szansą na Rozwój oferujący usługi doradcze w zakresie uniwersalnego projektowania, a także usług związanych z wprowadzaniem innowacyjnych rozwiązań w obszarze technologii kompensacyjnych i asystujących,
7) Sukcesja w firmach rodzinnych obejmuje usługi doradcze w zakresie potencjalnych szans i zagrożeń w rodzinnym przedsiębiorstwie oraz usługi w zakresie planowania dziedziczenia firmy (aspekty finansowe, organizacyjne, prawne),
8) Planowana ponownie do uruchomienia w 2022 roku Akademia Menadżera MŚP – kompetencje w zakresie cyfryzacji, realizowana będzie za pośrednictwem wyłonionych przez PARP operatorów rekrutujących przedsiębiorców chcących podnosić kompetencje cyfrowe menadżerów, obejmujące także prowadzenie innowacyjnych projektów,
9) Poland Prize oferująca zagranicznym start-upom zachęty do prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce,
10) Granty na Eurogranty oferujące mikro, małym i średnim przedsiębiorcom wsparcie finansowe przygotowania projektu do realizacji z programów unijnych, w ramach których projekty składane są bezpośrednio do Komisji Europejskiej (m.in. LIFE, Horyzont Europa).
Wsparcie PARP w ramach POPW:
1) Platformy Startowe oferujące wsparcie w procesie przekształcania projektów w innowacyjne produkty lub usługi,
2) Rozwój start-upów w Polsce Wschodniej oferujący dofinansowanie rozwoju działalności przedsiębiorstw typu start-up działających w makroregionie Polski Wschodniej, gotowych do wprowadzenia na rynek produktu lub usługi, opracowanych w ramach Platformy Startowej.
Planowane konkursy:
1) Internacjonalizacja MŚP dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, które będą mogły starać się o dofinansowanie wprowadzenia swoich usług i produktów na nowe rynki zagraniczne. Podkreśla się, że pomoc w ramach konkursu obejmować będzie wyłącznie te rynki, na których starający się o dofinansowanie przedsiębiorca do tej pory był nieaktywny. Konkurs otwarty będzie dla przedsiębiorców z województwa warmińsko-mazurskiego, świętokrzyskiego, podlaskiego, podkarpackiego i lubelskiego. Oczekuje się, że początek naborów nastąpi w II/III kwartale 2022 roku.
Gwarancje Banku Gospodarstwa Krajowego (link do oferty zabezpieczeń finansowania)
W oferowanym modelu biznesowym gwarancji BGK umożliwia:
- dostęp do finansowania dłużnego, szczególnie dla firm bez odpowiedniego zabezpieczenia majątkowego spłaty zadłużenia, zastępowanego gwarancją BGK finansowaną ze środków publicznych na preferencyjnych warunkach,
- prowizja za udzielenie gwarancji pobierana jest poniżej stawek rynkowych, bądź nie jest pobierana (wskazuje się, że przypadku oferty tzw. antycovidowej wiele gwarancji jest bezpłatnych),
- brak konieczności zastawiania majątku własnego w części objętej gwarancją,
- gwarancje BGK dostępne są również dla przedsiębiorstw z krótką historią finansowania. Ostateczna decyzja o udzieleniu takim przedsiębiorstwom kredytu z gwarancją BGK zależy od indywidualnej decyzji banku oceniającego wniosek o jego udzielenie,
- dają dostęp do korzystniejszych warunków finansowania kredytu, leasingu itp.
1) Gwarancja de minimis (w odpowiedzi na skutki pandemii COVID-19 BGK wprowadził zmiany do tego produktu, obejmujące m.in. rezygnację z pobierania prowizji za pierwszy rok obowiązywania gwarancji, zwiększenie maksymalnych kwot gwarancji, wydłużenie okresu jej obowiązywania). Stanowi element pakietu pomocowego BGK dla firm,
2) Gwarancja COSME z regwarancją Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego,
3) Gwarancja Biznesmax z dopłatą do oprocentowania (dla firm innowacyjnych i efektywnych ekologicznie), dopłaty 3-letnie,
4) Gwarancja z Funduszu Gwarancji Rolnych, dopłaty 1-roczne. Stanowi pomoc publiczną
w przypadku kredytu udzielonego przetwórcom produktów rolnych lub pomoc de minimis
w przypadku kredytu udzielonego przetwórcom produktów nierolnych,
5) Gwarancja spłaty limitu faktoringowego, wprowadzona do oferty w celu przeciwdziałania skutkom COVD-19,
6) Gwarancja płynnościowa, (gwarancja kredytowa dla średnich i dużych firm, wprowadzona
w celu przeciwdziałania skutkom COVID-19),
7) Gwarancja spłaty leasingu/pożyczki leasingowej, wprowadzona w celu przeciwdziałania skutkom COVID-19.
Gwarancje Banku Gospodarstwa Krajowego w trybie portfelowym, dostępne są również
w bankach Grupy BPS, które oferują produkty BGK:
1) Gwarancję de minimis,
2) Gwarancję COSME,
3) Gwarancję Biznesmax,
4) Gwarancję Funduszu Gwarancji Rolnych,
5) Gwarancję płynnościową.
Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.
Oferta finansowa w Centrach Obsługi Przedsiębiorców ARP S.A. - instrumenty wsparcia:
1) Pożyczki obrotowe, inwestycyjne oraz restrukturyzacyjne dla sektora MŚP oraz dużych firm. Pożyczki restrukturyzacyjne obejmują finansowanie przejściowych problemów w płynności przedsiębiorstwa, które np. wyłącza część swojej działalności na czas przeprowadzenia niezbędnych prac modernizacyjnych z perspektywą powrotu do pełnej działalności,
2) Leasing operacyjny, finansowy i zwrotny maszyn i urządzeń,
3) Faktoring,
4) Zwrotne instrumenty finansowe dostępne w ramach Tarczy Antykryzysowej ARP, wspierające dotknięte skutkami pandemii ugruntowane przedsiębiorstwa z sektora MŚP, spełniające określone kryteria kwalifikowalności, m.in. prowadzące działalność od minimum 24 miesięcy, z przychodami za ostatni rok obrotowy przekraczającymi 4 mln PLN, prowadzącymi pełną księgowość, które nie były w sytuacji trudnej na dzień 31.12.2019 roku.
Dostępne instrumenty obejmują m.in. pożyczki obrotowe finansujące wypłatę wynagrodzeń, spłatę rat kredytu, pożyczki obrotowe na finansowanie deficytu w kapitale obrotowym, leasingi w różnych formułach. Oferta nie finansuje start-upów oraz mikroprzedsiębiorstw. Finansowanie ARP S.A. przewidziane dla przedsiębiorców w ramach Tarczy Antykryzysowej wynosi 1,7 mld PLN,
5) Pożyczka Antyinflacyjna z gwarancją Europejskiego Funduszu Gwarancyjnego, przeznaczona na łagodzenie negatywnych skutków inflacji dla przedsiębiorstw z sektora MŚP, które spełniają wymogi dotyczące m.in. posiadania przychodów powyżej 4 mln PLN, niebędących w trudnej sytuacji na dzień 31.12.2019 roku, posiadających dodatnie wyniki za rok 2021. Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. ponosi koszt zabezpieczenia w postaci gwarancji EFG. Gwarancja EFG stanowi podstawowe zabezpieczenie udzielonego finansowania (70%).
Pożyczka Antyinflacyjna może zostać przyznana w formule:
- a) Obrotowej na finansowanie działalności bieżącej związanej ze wzrostem kosztu materiałów, transportu, produkcji, surowców oraz innych kosztów wpływających na działalność firmy.
- b) Inwestycyjnej na finansowanie ukończenia realizacji inwestycji w przypadku kiedy został przekroczony jej budżet, wynikający ze wzrostu cen lub kosztów materiałów budowlanych, transportu, usług w zakresie tej inwestycji oraz innych kosztów mających wpływ na jej realizację.
Wybrane instrumenty wsparcia Banku Pekao S.A.
1) Gwarancje Banku Gospodarstwa Krajowego:
- de minimis, Biznesmax, gwarancje płynnościowe,
2) Gwarancje Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego:
- Paneuropejski Fundusz Gwarancyjny,
- Program EaSI - w grudniu 2021 roku zawarta została umowa z EFI, przedłużająca funkcjonowanie gwarancji oferującej finansowanie dla mikroprzedsiębiorstw. Portfel kredytów objęty nową gwarancją to ok. 250 mln PLN. W jej ramach dostępne jest finansowanie obrotowe (kredyty w rachunku bieżącym, pożyczki w rachunku kredytowym), zwiększeniu ulegają limity kwot pojedynczego kredytu oraz zwiększony limit finansowania na pojedynczego klienta. Środki dostępne do końca III kwartału 2023 lub wyczerpania limitu,
3) Pożyczki płynnościowe POiR – instrument pożyczkowy wspomagający płynność
oraz finansujący bieżące potrzeby przedsiębiorców sektora MŚP, ograniczający skutki COVID-19 (obecnie dostępne w województwach mazowieckim, pomorskim, zachodniopomorskim, dolnośląskim, opolskim. W planach zawarcie umów w kolejnych regionach),
4) Gwarancja EFI w ramach Paneuropejskiego Funduszu Gwarancyjnego – nowość dostępna do końca 2022 roku. Łączna wartość portfela kredytów możliwych objęciem gwarancją to 4,7 mld PLN. Gwarancja zabezpiecza 70% kapitału kredytu, zabezpiecza kredyty dla sektora MŚP, umożliwia tańsze finansowanie (obniżenie marży Banku, oferta tańszego kredytu). Wysokość obniżki uzależniona od ryzyka związanego z transakcją (rating klienta). Maksymalnie obniżka może wynieść 4,7 punktu procentowego obniżki marży w banku z tytułu udzielonego kredytu. Gwarancja EFI PFG zabezpiecza kredyty udzielane w PLN lub EUR. Obejmuje odnawialne/nieodnawialne kredyty obrotowe, kredyty w rachunku bieżącym, pożyczki w rachunku kredytowym, wielocelowe limity kredytowe, kredyty inwestycyjne,
w tym odnowienia i refinansowanie w ramach tego instrumentu kredytów zaciągniętych w Banku Pekao S.A. i innych bankach.
Wskazuje się, że Gwarancja EFI PFG stanowi pomoc publiczną (nie jest finansowana ze środków Komisji Europejskiej) ale ten rodzaj pomocy dotyczy wyłącznie gwarancji PFG i nie łączy się z innymi rodzajami pomocy, w tym de minimis oraz pomocą w ramach tarczy. Wykluczenia z możliwości korzystania z gwarancji EFI PFG obejmują m.in. przedsiębiorstwa z najniższym ratingiem, działalność eksportową, przejęcie innego przedsiębiorstwa za środki z kredytu zabezpieczonego gwarancją, przedsiębiorców pozostających „w trudnej sytuacji” (straty w wysokości 50% kapitału lub podleganie postępowaniu z tytułu niewypłacalności), branże wykluczone, projekty wykluczone, wykluczone środki trwałe, sektor finansowy. Nowością która prawdopodobnie będzie miała również zastosowanie w nowych instrumentach finansowych, są tzw. Zielone wykluczenia, obejmujące wyłączenia z finansowania inwestycji w kierunku paliw kopalnych, pojazdów niespełniających norm emisyjności, inwestycji wysokiego poboru energii i emisji CO₂. W przypadku budynków, remontów itp. będzie obowiązywał wymóg minimalnych kryteriów efektywności energetycznej.
Gwarancja może zostać przyznana przedsiębiorstwom, które m.in. nie znajdują się w trudnej sytuacji, znajdują się w trudnej sytuacji obecnie ale nie znajdowały się w dniu 31.12.2019 roku oraz spełniają szereg warunków wymaganych przez bank.
PKO Leasing
1) COSME – Program na rzecz konkurencyjności MŚP. Niewymagający udziału własnego, obejmuje m.in. finansowanie start-upów od pierwszego dnia prowadzenia działalności. Obowiązuje do kwietnia 2023 roku bądź wyczerpania dostępnego limitu,
2) Finansowanie z Gwarancją BGK – dostępny od października 2021 roku program
z regwarancją EFI udzielaną w ramach Paneuropejskiego Funduszu Gwarancyjnego. Umożliwia finansowanie nowych i używanych przedmiotów z grupy Transportu Ciężkiego oraz Maszyn i Urządzeń o wartości powyżej 630 tys. PLN. Finansowanie niedostępne na warunkach bez zastosowania gwarancji,
3) Finansowanie z Gwarancją EGF – dostępne od listopada 2021 roku w zakresie Transportu Ciężkiego, Maszyn i Urządzeń o wartości do 630 tys. PLN, samochodów dostawczych do 3,5 tony i samochodów osobowych. Stanowi wsparcie dla przedsiębiorstw dotkniętych skutkami pandemii.
Proekologiczne narzędzia wsparcia dla klientów PKO Leasing
1) Finansowanie urządzeń fotowoltaicznych w ramach leasingu i pożyczki leasingowej
z uproszczoną procedurą,
2) Program Mój elektryk – nowość, oferująca dopłaty do 27 tys. PLN do samochodów osobowych z napędem elektrycznym/wodorowym.
Polfund Fundusz Poręczeń Kredytowych
1) Poręczenie EFI/EFG – nowa forma wsparcia przedsiębiorstw w okresie pandemii, oferowana przez makroregionalny fundusz poręczeniowy. Rozwiązanie ma zastosowanie m.in. w przypadku kredytu w rachunku bieżącym, kredytu o mieszanej strukturze finansowania, kredycie rewolwingowym, obrotowym, inwestycyjnym oraz pożyczce. Udostępnia możliwość poręczenia kredytu z przeznaczeniem na refinansowanie zobowiązań (z wyłączeniem kredytów inwestycyjnych). Poziom poręczenia wynosi 80% a okres jego ważności wynosi do 10 lat w przypadku kredytów inwestycyjnych, do lat 7 w przypadku pozostałych kredytów oraz pożyczki. Wskazuje się, że dozwolone cele kredytowania obejmują m.in. kapitał obrotowy, rzeczowe aktywa trwałe, finansowanie mieszane, refinansowanie.
Najważniejsze wskazywane wykluczenia obejmują zakup pojazdów na cele transportowe, budowę nowych budynków i generalne remonty już istniejących, przekraczające 25% powierzchni/wartości budynku, ogrzewanie/chłodzenie budynków, inwestycje w zakresie wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej z użyciem biomasy, odsalanie, inne działania związane z sektorami wykluczonymi przez Grupę EBI.
2) Poręczenia rynkowe, komercyjne do 70%, szczególnie w przypadku gdy przedsiębiorcy nie posiadają wystarczającego majątku na zabezpieczenie kredytu, możliwe do stosowania w połączeniu z programami wsparcia i pomocą publiczną,
3) Poręczenia pomostowe do 70%, dla przedsiębiorców szukających zabezpieczenia np. do czasu ustanowienia hipoteki na nieruchomości,
4) Poręczenia do gwarancji bankowych do 70%-80%, dla przedsiębiorców szukających dodatkowego/alternatywnego zabezpieczenia gwarancji bankowej bez wkładu własnego,
5) Poręczenia leasingu do 80%, alternatywa dla tradycyjnych zabezpieczeń (zastaw rejestrowy, hipoteka),
6) Poręczenia w ramach Funduszy UE do 80%, dot. środków w ramach Jeremie (w wybranych województwach) oraz EFI.
