Just City - wymiar zielonych i produktywnych miast
Webinarium „Just City” zorganizowane z inicjatywy Komisji Europejskiej. Webinarium zamyka serię spotkań, zgodnie z wymiarem zielonych, sprawiedliwych i produktywnych miast, ustanowionym w ramach Nowej Karty Lipskiej odbyło się 4 października 2021 roku.
Sprawiedliwy wymiar miast określony w Nowej Karcie Lipskiej skoncentrowany będzie wokół działań ukierunkowanych na zapewnienie mieszkańcom miast równych i sprawiedliwych szans na uczestnictwo w społecznym życiu tkanki miejskiej.
Równy dostęp do podstawowych usług publicznych i społecznych, niezależnie od wieku, pochodzenia, płci oraz statusu społeczno-ekonomicznego. Sprawiedliwe miasta mają zapewniać bezpieczny dostęp do infrastruktury mieszkalnej, spełniając jednocześnie potrzeby różnych grup społecznych, w tym szczególnie wrażliwych, jak osoby starsze, niepełnosprawne, rodziny, młodzi ludzie, bez względu na ich pochodzenie etniczne. Wydajne działania w zakresie integracji i włączenia będą zasadniczą częścią właściwie zarządzanej polityki migracji i polityki azylowej, koniecznych dla osiągnięcia społecznej spójności. Wskazuje się również, że Komisja Europejska będzie intensyfikować działania w zakresie wielopoziomowego sprawowania rządów na rzecz ochrony nieletnich, samotnie podróżujących przez granice. Poszukiwane będą rozwiązania służące lepszej organizacji współpracy transgranicznej z punktu widzenia praw dziecka.
Spotkanie w tym obszarze planowane jest z państwami członkowskimi na początku 2022 roku. Nowe umiejętności, dostęp do dobrej jakości edukacji na każdym poziomie, a także kształcenie ustawiczne w szczególnie dziś ważnych dziedzinach jak technologia i cyfryzacja powinny stać się również podstawowym dobrem zapewnianym przez integracyjny wymiar nowoczesnych, europejskich ośrodków miejskich.
Komisja podejmie również działania na rzecz zwalczania poważnego problemu, jakim jest narastające ubóstwo energetyczne, między innymi poprzez powołanie w ramach nowego pakietu klimatycznego Funduszu Społeczno-Klimatycznego. Dzięki funduszowi państwa członkowskie będą miały dostęp do środków, którym wesprą swoich obywateli w finansowaniu inwestycji w energetyczną efektywność, systemy ogrzewania, czy też czystszą mobilność. Obok kwestii związanej z zapewnieniem równego dostępu do wydajnych i oszczędnych źródeł energii dla miast podkreśla się również znaczenie dostępności do zasobów mieszkaniowych, które należy postrzegać jako podstawowe prawo człowieka. Statystyki za 2020 rok wskazują, że 156 000 Europejczyków bezpośrednio zagrożonych jest ubóstwem, a 700 000 ryzykiem bezdomności, koniecznym jest więc podejmowanie działań na szczeblu unijnym, które zwiększą zdolność miast na szczeblu gospodarczym do realizacji polityki mieszkaniowej oraz wdrażania rozwiązań w zakresie budownictwa i renowacji, również w kontekście obecnego kryzysu klimatycznego.
Podkreśla się, że problemem jest także narastająca na przestrzeni ostatniej dekady tendencja zaniku równowagi pomiędzy inwestycjami w przystępne cenowo mieszkalnictwo socjalne, a inwestycjami w infrastrukturę publiczną w miastach – obecnie około 75% budżetu miejskiego dedykowanego mieszkalnictwu przeznacza się na indywidualne dodatki, podczas gdy jedynie 25% przeznacza się na inwestycje infrastrukturalne, które postrzegane są jako bardziej zrównoważone i długoterminowe rozwiązanie, gdy rozpatruje się ich rolę w rozwiązywaniu problemów mieszkaniowych europejskich miast.
Wskazuje się, że w kontekście politycznym problem europejskiego mieszkalnictwa należy postrzegać jako kluczowy element integrujący Europejski Zielony Ład z europejskim prawodawstwem w obszarze praw socjalnych. Koniecznym jest więc utrzymanie wymiaru lokalnego we wszystkich inicjatywach Unii Europejskiej, niezależnie od ich kontekstu, szczególnie jeśli mówimy o strategiach i ramach politycznych, które pojawiają się w relatywnie krótkich odstępach czasowych i wymagają szeroko rozumianego zaangażowania na kluczowych poziomach politycznych. Sprawiedliwa transformacja do której zmierza dziś Unia Europejska powinna być rozpatrywana nie tylko w kontekście przemian energetycznych, ale także w kategoriach społecznych, gdzie skala wyzwań powinna skłaniać do poszukiwania sposobów na zaangażowanie lokalnych MŚP oraz branż na znacznie szerszym poziomie, niż dotychczas. Realizacja tych celów ma się odbywać również za pośrednictwem zaktualizowanej Strategii Przemysłowej, zbudowanej wokół 14 ekosystemów, w tym ekosystemu Bliskość i Ekonomia Społeczna, który skupia się m.in. na sektorze mieszkalnictwa socjalnego wraz z szeroko pojętą gospodarką społeczną, reprezentowaną przez usługi i działania sektora non-profit, którego należy postrzegać jako istotnego pracodawcę na europejskim rynku. Projektowanie technologii skoncentrowanych na człowieku powinno bezpośrednio odwoływać się do potrzeb mieszkańców, a przyjęte przez Komisję podejście może stworzyć możliwość integracji działań w ekonomicznym ujęciu, które przyczyni się do regeneracji miejskich dzielnic nie tylko w sposób społeczny ale również ekologiczny.
W walce z ubóstwem energetycznym pomóc ma także unijna strategia Renovation Wave, która docelowo będzie działać na rzecz podwojenia tempa renowacji oraz poprawy charakterystyki energetycznej budynków w ciągu najbliższych dziesięciu lat, tak aby do 2030 roku 35 milionów budynków zostało odnowionych, przyczyniając się jednocześnie do stworzenia 160 000 dodatkowych miejsc prac w sektorze budowlanym. Szacuje się, że europejskie budownictwo odpowiedzialne jest już za zużycie 40% energii w całej Unii Europejskiej i 36% emisji gazów cieplarnianych, a jedynie 1% budynków co roku poddawanych jest energooszczędnej renowacji, co stwarza jednocześnie poważny problem dla milionów Europejczyków, którzy nie są w stanie zainwestować w ekologiczne rozwiązanie na rzecz ogrzewania swoich domostw.
Komisja Europejska 28.09.2021 roku ogłosiła zaproszenie do składania wniosków w ramach inicjatywy Nowy Europejski Bauhaus w kontekście misji w Programie Horyzont Europa. Oczekiwane wyniki obejmują m.in. dostęp władz publicznych, przemysłu oraz spółdzielni mieszkaniowych do możliwości powielania innowacyjnych sposobów renowacji przystępnych cenowo mieszkań socjalnych. Termin składania wniosków mija 25.01.2022 roku. Przewidywany wkład Komisji Europejskiej na pojedynczy projekt wynosi 2,5 mln €. Orientacyjny budżet to 10 mln €. Więcej informacji na portalu Funding and Tenders Opportunities pod adresem:
https://ec.europa.eu/info/funding-tenders/opportunities/portal/screen/opportunities/topic-details/horizon-miss-2021-neb-01-01;callCode=null;freeTextSearchKeyword=lighthouse%20demonstrators;matchWholeText=true;typeCodes=0,1,2;statusCodes=31094501,31094502,31094503;programmePeriod=null;programCcm2Id=null;programDivisionCode=null;focusAreaCode=null;destination=null;mission=null;geographicalZonesCode=null;programmeDivisionProspect=null;startDateLte=null;startDateGte=null;crossCuttingPriorityCode=null;cpvCode=null;performanceOfDelivery=null;sortQuery=sortStatus;orderBy=asc;onlyTenders=false;topicListKey=topicSearchTablePageState
Polityka Spójności na lata 2021-2027 dedykowana sprawiedliwemu wymiarowi miast realizowana będzie poprzez Cel Polityki 4 (More Social Europe) obejmujący w szczególności skuteczność oraz integrację rynków pracy w tym również dostęp do wysokiej jakości zatrudnienia poprzez rozwój infrastruktury społecznej i promowanie społecznej ekonomii. Promowane będzie włączenie społeczno-ekonomiczne społeczności zmarginalizowanych, gospodarstw domowych o niskich dochodach, grup społecznych znajdujących się w trudnej sytuacji, w tym osób o specjalnych potrzebach, poprzez działania o wymiarze zintegrowanym, obejmujące również mieszkalnictwo i usługi socjalne. Podejmowanie będą działania zmierzające do ustanowienia równego dostępu do opieki zdrowotnej oraz wspierania ich odporności.
Ukierunkowane podejście terytorialne dla inwestycji w sprawiedliwy, sprzyjający włączeniu społecznemu rozwój możliwe jest w ramach Celu Polityki 5 lub poprzez Cel Polityki 4 z instrumentami terytorialnymi. W obu przypadkach wymagane będzie zaangażowanie właściwych władz na szczeblu terytorialnym. Działania w ramach Celu Polityki 4 mogą być skoncentrowane na różnych poziomach terytorialnych, odpowiadając na potrzeby ubogich społeczności, szczególnie w zakresie zatrudnienia, edukacji, włączenia społecznego, gospodarki mieszkaniowej i polityki zdrowotnej. Inwestycje mogą być skierowane do terytoriów na poziomie gmin lub/ i dzielnic o wysokim poziomie ubóstwa. Parametry Agendy Miejskiej dla UE mają zostać odnowione w ramach Umowy z Lublany (Listopad 2021). Wsparcie Komisji Europejskiej będzie kontynuowane za pośrednictwem Europejskiej Inicjatywy Miejskiej – proces uruchamiania nowych partnerstw ma rozpocząć się w 2022 roku.
