O pandemii z przedstawicielami instytucji europejskich
Z inicjatywy Biura Regionalnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Brukseli odbyło się wirtualne spotkanie z udziałem marszałka województwa warmińsko-mazurskiego Gustawa Marka Brzezina oraz zaproszonych przedstawicieli instytucji europejskich.
Podczas spotkania poruszano tematy związane ze wsparciem Unii Europejskiej państwom Wspólnoty w czasie kryzysu pandemii COVID-19.
Obecne załamanie zmusza nas do mobilizacji wszystkich dostępnych środków w dotąd niespotykanym wymiarze, aby chronić życie i zdrowie, łagodząc jednocześnie społeczno-gospodarcze konsekwencje pandemii.
Komisja Europejska podjęła zdecydowane działania ukierunkowane na wspieranie sektora zdrowotnego, odbudowę oraz stymulowanie unijnych gospodarek, wspieranie badań związanych ze szczepionką, leczeniem, diagnostyką oraz skuteczniejszym systemem zabezpieczania przed przyszłymi zagrożeniami zdrowotnymi o podobnej skali.
- Bez środków z Unii Europejskiej, szczególnie jako samorząd województwa, nie mielibyśmy wyraźnych możliwości walki
z koronawirusem. Polska jest jednym z głównych beneficjentów Polityki Spójności. Bycie w Unii Europejskiej powoduje, że mamy możliwość reagowania - podkreślił marszałek Gustaw Marek Brzezin.
Unia Europejska zareagowała na obecną sytuację bardzo skutecznie, umożliwiając państwom członkowskim sprawne dostosowywanie uwarunkowań programowych na potrzeby szybkiego reagowania w obliczu skutków pandemii. Samorząd województwa Warmińsko-Mazurskiego dzięki pomocy unijnej wyasygnował 68 mln złotych na wsparcie krytycznego obszaru służby zdrowia, z czego 7mln złotych stanowi budżet województwa. Stanowcze renegocjacje z Komisją Europejską dały Samorządowi możliwość równoległego rozdysponowania 40mln złotych na poprawę sytuacji zdrowotnej według założeń zgodnych z Regionalnym Programem Operacyjnym. Wsparcie w wysokości 30mln złotych to pomoc, którą otrzymują w regionie także placówki POZ, ambulatoria, szpitale powiatowe i wojewódzkie.
Rezerwa kryzysowa została wykonana jako jedna z pierwszych na zakup niezbędnych środków ochrony osobistej oraz sprzętu medycznego (ozonatory, respiratory). Działania samorządu województwa w ochronę zdrowia to nie tylko wsparcie finansowe – Tutaj należą się ogromne podziękowania dla samorządów każdego szczebla – dodał marszałek Brzezin.
Dzięki dyscyplinie oraz zaangażowaniu samorządowców Warmii i Mazur, którzy jako jedni z pierwszych podjęli działania na rzecz wykonawstwa oraz nieodpłatnego przekazywania mieszkańcom maseczek, skutecznie uniknięto eskalacji liczby zachorowań w naszym regionie.
Jak podkreślił marszałek województwa pandemia zaatakowała nie tylko zdrowie, ale strukturę społeczną i gospodarczą. Warmia i Mazury to przede wszystkim turystyka, usługi, a także rolnictwo. Wraz ze spadkiem dochodów samorządów, wynoszącym w obecnej sytuacji średnio 30%-40%, to ogromne wyzwanie dla gospodarki regionu, która wymaga odpowiedzialnego prowadzenia inwestycji warunkujących rozwój społeczny, przy jednoczesnym wdrożeniu mechanizmów wsparcia i pomocy dla przedsiębiorców. W samym regionie Warmii i Mazur działa ponad 124 tysiące firm, z czego około 118 tysięcy to małe przedsiębiorstwa.
Dzięki wsparciu z Regionalnego Programu Operacyjnego Zarząd Województwa za zgodą Komisji Europejskiej przeznaczy między innymi 70mln złotych na bezpośrednie wsparcie sfery gospodarczej i działań społecznych. Nowym instrumentem wsparcia w wysokości ok. 31mln złotych będą także pożyczki obrotowe na bieżące utrzymanie oraz ochronę przedsiębiorstw i miejsc pracy w naszym województwie[1]. Jak podkreślił przedstawiciel Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego Jacek Wolski, choć warmińsko-mazurskie było jednym z najbardziej poszkodowanych przez kryzys pandemii ze względu na duży sektor turystyczny, obecna sytuacja może okazać się jednocześnie szansą na jego odbudowę i bezpieczne przyjmowanie turystów w naszym regionie – Województwo ma bardzo niską gęstość zaludnienia i bardzo mało przypadków koronawirusa. To są czynniki, które plasują województwo w najlepszej pozycji w całej Polsce.
Region Warmii i Mazur to także jeden z największych producentów zielonej energii – To można wykorzystać w promocji województwa,, które przyjmuje turystów w sposób bezpieczny, a jeszcze do tego ekologiczny. Istnieje ogromne zagrożenie dla gospodarki, natomiast województwo jest jednym z tych obszarów w Unii, który ma bardzo duże szanse na szybki powrót do dobrej sytuacji ekonomicznej – dodał Jacek Wolski.
Rynek pracy oraz podmioty wymagające szczególnej pomocy finansowej, związanej ze skutkami pandemii, zostaną wsparte kwotą do 16mln złotych, a jednymi z beneficjentów będą także Domy Pomocy Społecznej, których w regionie obecnie funkcjonuje 54.
Rola Unii Europejskiej, związana z łagodzeniem skutków pandemii to nie tylko odbudowa gospodarek i systemów zdrowotnych państw Wspólnoty. Równie istotny jest obszar kształtowania rzetelnej i jednolitej polityki informacyjnej. W tym wyjątkowo trudnym czasie ochrona przed dezinformacją odgrywa szczególną rolę w czynnym kształtowaniu oraz utrwalaniu postaw społecznych wobec działań podejmowanych przez Unię na rzecz krajów członkowskich.
- W Polsce istnieje niebezpieczeństwo pewnej marginalizacji kraju i pewnego zniechęcenia Polaków do Unii Europejskiej - podkreślił Marek Prawda, dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej. - Z samorządowcami należy dziś przede wszystkim rozmawiać o tym, jak zapobiec pewnym niepokojącym tendencjom, które się pojawiły. Kształtowanie się Samorządu było związane z przygotowaniem do członkostwa w Unii Europejskiej. Uczyliśmy się europejskości, integracji właśnie poprzez doświadczenia samorządowe.
Choć wyniki badań wskazują, że 75% do 85% pytanych Polaków to zwolennicy pozostania w strukturach unijnych, a 49% ankietowanych pozytywnie ocenia działania Unii Europejskiej w obecnym kryzysie, polityka informacyjna rządów pozostaje jednym z głównych czynników warunkujących postrzeganie członkostwa w UE przez społeczeństwa. Jak zaznaczył ambasador nie należy zapominać, że siłą Unii ma być zbiorowe podejmowanie decyzji. Unia Europejska to instytucje i państwa narodowe. Brak zrozumienia tej współzależności prowadzi do kreowania wizerunku silnych państw, a jednocześnie słabej Wspólnoty.
Pomimo głosów krytyki zarzucających instytucjom unijnym brak wystarczająco szybkiej i stanowczej reakcji na wybuch pandemii COVID-19, Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności już na początku roku ogłosiła sytuację w Chinach potencjalnym zagrożeniem dla Europy. Komisja w bardzo krótkim czasie wyasygnowała, a następnie przekazała około 140mln € na opracowanie szczepionki oraz testów w kierunku SARS-CoV-2. W ciągu kilku pierwszych tygodni pandemii dofinansowanie otrzymało około 30 projektów z kilkunastu krajów Wspólnoty. Uruchomiony został mechanizm lotów powrotnych do krajów zamieszkania (na 75% dofinansowania kosztów przez UE mogli liczyć wszyscy obywatele państw Wspólnoty), międzynarodowy transport chorych, czy nieodpłatne transfery nadwyżek materiałów oraz sprzętu pomiędzy państwami Unii. Wspólne zamówienia, wdrożone w lutym br. z myślą o mniej zamożnych krajach unijnych, pomagały wyrównywać szanse w dostępie do niezbędnego zaopatrzenia i środków.
Równolegle z działaniami na rzecz solidarnego ratowania życia i zdrowia Komisja Europejska zmobilizowała w początkowej fazie kryzysu 55mld € niewykorzystanych jeszcze w obecnej perspektywie finansowej środków. Polska otrzymała 13mld € pomocy dedykowanej programom rozdysponowywanym centralnie oraz w poszczególnych regionach, co stanowi największy udział pojedynczego państwa w utworzonym funduszu. Już na początku marca tego roku część regionów, w tym Warmia i Mazury, prowadziły negocjacje w sprawie zagospodarowania niezakontraktowanych, wciąż dostępnych funduszy na walkę i bieżące usuwanie skutków rozprzestrzeniającej się pandemii. Znacznemu uproszczeniu oraz przyspieszeniu uległy również obowiązujące procedury - Jeszcze przed kryzysem byłoby nie do pomyślenia, że można dokonywać działań z użyciem programów europejskich bez dokonywania w nich zmian. Przed kryzysem procedura zmiany programu trwała miesiące, w tej chwili zobowiązanie Komisji to 10 dni roboczych na przyjęcie zmiany - podkreślił Marek Prawda, dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej
W ramach Europejskiego Banku Inwestycyjnego stworzono instrument wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw w wysokości do 200mld € (dedykowany całej Unii) oraz do 100mld € na program tanich pożyczek, skierowany do krajowych systemów utrzymania zatrudnienia w okresie przestojów na pomoc w ochronie miejsc pracy oraz osób zatrudnionych (instrument SURE). - Warto zwrócić uwagę, że na przykład w Stanach Zjednoczonych już w pierwszych tygodniach kryzysu 28 milionów ludzi musiało odejść na bezrobocie. W Europie to się nie dzieje, ponieważ bardzo szybko zaczęły działać mechanizmy tzw. postojowego, żeby zapewnić płynność przedsiębiorcom i jednocześnie pomóc w utrzymaniu zatrudnienia – podkreślił ambasador Prawda.
Unia Europejska przygotowuje się obecnie do odbudowy gospodarczej. Obok budżetu wieloletniego UE, wynoszącego ok. 1,1bln € na lata 2021-2027, państwa członkowskie powinny mieć również możliwość dysponowania dodatkowymi 750mld € w postaci pożyczek (250mld €) oraz grantów (500mld €) w ramach funduszu odbudowy.
Granty będą dedykowane w pierwszej kolejności najbardziej dotkniętym przez kryzys państwom Wspólnoty, do których obecnie zalicza się również Polska – co ważne, fundusz odbudowy będzie wpisywał się w ideę Europejskiego Zielonego Ładu – oznacza to, że państwa będą musiały inwestować w takie technologie, które zrewitalizują ich gospodarki poprzez zielony przemysł i innowacje. - Nie jest naszym celem, żeby odbudować świat, który był i dopiero go naprawiać, tylko od razu odbudowywać świat takim, jakim chcemy żeby był, czyli bardziej „zielony” – zaznaczył ambasador.
Ekologiczną odbudowę gospodarek ma wspomóc także Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, z którego w ogromnym stopniu będą mogły skorzystać między innymi polskie regiony węglowe. Dostępna pula środków w ramach funduszu została zwiększona z 7,5mld €
i wynosi obecnie 20mld €.
Od 1.05.2020 roku opiekunem Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury jest Maria Galewska, przedstawiciel Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej – Mam nadzieję, że będziemy współpracować jak najszybciej na nowych programach regionalnych. Jak podkreśliła Maria Galewska, choć budżet jeszcze nie został sprecyzowany, nowe inwestycje będą skupione między innymi wokół Europejskiego Zielonego Ładu, czy gospodarce o obiegu zamkniętym.
