Kolejny przykład modelowej rewitalizacji miast – Dobiegniew
Przedstawiamy kolejne przykłady dobrych praktyk w ramach konkursu Modelowa Rewitalizacja Miast. Tym razem zapraszamy do Dobiegniewa.
Dobiegniew to 3-tysięczne miasto położone nad jeziorem Wielgie na malowniczych terenach województwa lubuskiego, miasto wielokulturowe z uwagi na bogatą historycznie przeszłość.
Miasto leży na tzw. „ziemiach odzyskanych”, które zamieszkuje ludność napływowa z różnych części przedwojennej Polski. Szereg leżących odłogiem terenów po upadłym Państwowym Gospodarstwie Rolnym stanowi o niskiej jakości przestrzeni publicznej, ogromnym bezrobociu i biernej postawie życiowej mieszkańców.
Zaobserwowany z wyżej wymienionych przyczyn brak więzi międzyludzkich wynikających ze wspólnych korzeni i tradycji wpłynął na rozpoczęcie procesu rewitalizacji w Dobiegniewie.
Założeniem projektu modelowego było zwiększenie atrakcyjności centrum miasta w tym jego przestrzeni publicznej, dzięki czemu nastąpiło ożywienie gospodarcze, co w połączeniu z działaniami społecznymi wpłynęło pozytywnie na całą gminę. Dlatego najważniejszymi działaniami w ramach projektu było opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, dzięki czemu całe miasto Dobiegniew pokryte jest planem miejscowym oraz przygotowanie dokumentacji zagospodarowania głównych placów w mieście, parków i skwerów.
Obszar rewitalizacji w Dobiegniewie obejmuje ścisłe centrum gminy, a jego centralną część stanowi tak zwany „plac popegeerowski”, o powierzchni ok. 1,5 ha wraz z sąsiadującym parkiem miejskim i fragmentem murów obronnych. W związku z tym plan obejmuje zagospodarowanie tego placu i stworzenie tam miejsca spotkań, organizację targowiska miejskiego, punktu obsługi turysty oraz utworzenie amfiteatru w celu organizacji imprez środowiskowych, spotkań mieszkańców i zabaw dla dzieci. Po zakończeniu prac remontowych stanowić będzie reprezentacyjną część miasta i atrakcyjną pod względem gospodarczym i kulturalnym.
Plany obejmują również remont sąsiadującego z placem byłego arsenału z przeznaczeniem na Centrum Aktywizacji Lokalnej oferujące różnorodne zajęcia dla dzieci i młodzieży, obserwatorium astronomiczne z pracowniami, miejsce do prowadzenia zajęć dla istniejących i przyszłych organizacji pozarządowych i grup nieformalnych, gminną izbę pamięci, wystawy czasowe, galerię obrazów. Obiekt służyć ma budowaniu tożsamości lokalnej wśród młodzieży oraz zmianie mentalności popegeerowskiej, tj. biernej postawy życiowej. Centrum Aktywizacji Lokalnej docelowo ma być gminną instytucją kultury.
Uzupełnieniem zagospodarowania placu są plany remontów budynków komunalnych we współpracy ze wspólnotami mieszkaniowymi, remonty uliczek i chodników, zagospodarowanie innych placów miejskich, terenów zielonych i parków miejskich, działalność w sferze komunalnej ukierunkowanej na ochronę środowiska (modernizacja kotłowni, stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków), czy termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej. W tym celu, w ramach projektu modelowego przygotowano cały szereg dokumentacji technicznej pod planowane inwestycje oraz Plan gospodarki niskoemisyjnej.
W Dobiegniewie w ramach projektu modelowego przewidziano również poszerzenie działalności Centrum Integracji Społecznej (dalej CIS) i Domu Pomocy Społecznej o kolejne warsztaty, kursy i szkolenia, a także utworzenie Centrum Pomocy Społecznej. Ścisła współpraca tych instytucji oraz Urzędu Pracy i Komisji ds. przeciwdziałania uzależnieniom umożliwia kompleksową pomoc mieszkańcom słabo radzącym sobie w życiu.
Na potrzeby Centrum Integracji Społecznej w 2016 r. zaadoptowany został obiekt byłego komisariatu policji. Remont budynku przeprowadzony został przez uczestników warsztatów budowlanych, natomiast materiały budowalne zapewniła gmina. Remont umożliwił prowadzenie zajęć i rozszerzenie oferty CIS w zakresie kursów zawodowych oraz warsztatów rozwoju osobistego warsztaty edukacyjne, psychologiczne i artystyczne. W budowę nowej oferty CIS, współpracę z uczestnikami warsztatów CIS oraz pomoc w aplikacji o środki na działania zaangażowany został zewnętrzny ekspert.
Jednym z kluczowych projektów wskazanych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Dobiegniew do 2023 r. jest utworzenie Centrum Pomocy Społecznej. Centrum powstać ma w budynku starej remizy strażackiej przy ul. Tuwima. Będzie to siedziba Ośrodka Pomocy Społecznej, a w nim: świetlica socjoterapeutyczna, środowiskowy dom samopomocy, mieszkania interwencyjne, poradnie psychologiczne, miejsce dziennego pobytu. W ramach projektu przygotowano dokumentację techniczną i studium wykonalności.
Ważnym elementem projektu modelowego był cykl zajęć edukacyjnych w szkołach, gdzie w latach 2017-2018 w Gminnym Zespole Szkół w Dobiegniewie dwudziestu nauczycieli przeprowadziło łącznie prawie 1000 godzin zajęć edukacyjnych. Zaangażowanie w działania rewitalizacyjne młodzieży szkolnej sprawiło, że proces rewitalizacji jest lepiej rozpoznawany wśród społeczności i stanowiło zachętę do czynnego włączenia się w poprawę jakości życia w Dobiegniewie.
Organizowane działania plenerowe stanowiły zachętę dla mieszkańców do aktywnego stylu życia. Największe z nich to akcja „Aktywni Latem” zrealizowana w sierpniu 2019 r. Akcja rozpoczęła się od otwarcia placu zabaw i siłowni zewnętrznej w parku przy „placu popegeerowskim” i obejmowała cykl zajęć sportowo-rekreacyjnych dla każdej grupy wiekowej. Wytworzyło to wśród mieszkańców atmosferę wzajemnego szacunku i doprowadziło do międzypokoleniowej integracji. W ostatnich latach zagospodarowano również cztery plaże na obszarze rewitalizacji, a pod koniec sierpnia 2019 r. zorganizowano imprezę plenerową na każdej z nich.
Przykład Dobiegniewa pokazuje jak ważne jest angażowanie mieszkańców nie tylko podczas tworzenia programu rewitalizacji, ale także podczas wdrażania programu i realizacji poszczególnych inwestycji w nim wskazanych. Bo to właśnie lokalna społeczność jest odbiorcą działań rewitalizacyjnych.
Podstawą działań rewitalizacyjnych w Dobiegniewie jest Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Dobiegniew do 2023 r. (program został przyjęty przez Radę Miejską w Dobiegniewie dnia 24 maja 2018 roku uchwałą nr XLIII/252/18).
