Dwa lata wojny w Ukrainie, dwa lata pomocy
24 lutego 2024 roku mijają dwa lata wojny w Ukrainie. – Od pierwszego dnia na wojnie walczy mój syn. Mieszkam tutaj, ale myślami cały czas jestem tam – mówi Świetłana, która przed niespełna dwoma laty uciekła spod Odessy na Warmię i Mazury.
Wielu z nas wciąż ma w pamięci wojenne obrazy sprzed dwóch lat, jakie oglądaliśmy w telewizji. Przekazy z Buczy czy z Irpienia elektryzowały cały świat. Od pierwszych dni wojny ruszyła pomocy walczącej Ukrainie i jej mieszkańcom. Zarówno ta instytucjonalna, jak i indywidulna, powodowana odruchem serc.
Samorząd województwa warmińsko-mazurskiego także od pierwszych chwil inwazji Rosji na Ukrainę włączył się w tę pomoc. Była ona skierowana do mieszkańców Obwodu Rówieńskiego, z którym województwo ma podpisane od ponad 20 lat porozumienie o współpracy. W myśl powiedzenia, że przyjaciół poznaje się w biedzie, w pierwszej fazie pomocy przetransportowane zostały 23 tony artykułów pierwszej potrzeby i ponad 5 ton żywności. W zbiórkę darów włączyły się organizacje pozarządowe, osoby prywatne i firmy. Departament Współpracy Międzynarodowej Urzędu Marszałkowskiego koordynował kwestie logistyczne oraz ponosił koszty związane z wynajęciem transportu ciężarowego.
Ponadto z zasobów Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Olsztynie przekazana została do Równego karetka ratunkowa.
Nowelizacja ustawy o samorządzie województwa umożliwiła realizację drugiej fazy działań od kwietnia do grudnia 2022 r., tj. transportów z pomocą materialną, pochodzącą z zakupów sfinansowanych z budżetu województwa. Również w tym przypadku Departament Współpracy Międzynarodowej koordynował kwestie logistyczne. W sumie z budżetu województwa zaangażowano ponad 520 tysięcy złotych, a do Obwodu Rówieńskiego trafiło m.in.: 26 ton żywności, 28 agregatów prądotwórczych, 578 koców oraz 242 śpiwory.
Przy okazji kolejnych transportów przekazywana była również pomoc rzeczowa, pochodząca z darów otrzymywanych przez Zespół Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania w Górowie Iławeckim. Placówka stała się też miejscem schronienia młodzieży uciekającej przed wojną, gdzie uczniowie mogą kontynuować naukę bez barier językowych.
W 2023 r. samorząd województwa warmińsko-mazurskiego kontynuował pomoc dla partnerów z Obwodu Rówieńskiego. Wiosną przekazano 30 zestawów komputerowych, które służą dzieciom i młodzieży w całodobowym ośrodku pobytu.
Dodatkowo DWM pozyskał środki z Inicjatywy środkowoeuropejskiej (CEI) na realizację projektu „Szkoląc ukraińskich strażaków – ratując ukraińskie życia”. W ramach projektu przeszkolono 10 strażaków ochotników z różnych gmin Obwodu Rówieńskiego, a także przekazano elementy wyposażenia strażackiego. Ponadto ze środków budżetu samorządu województwa zakupiony został zakupiony dron wykrywający zagrożenia, który jest aktualnie wykorzystywany przez strażaków do patrolowania granicy ukraińsko-białoruskiej
W czerwcu 2023 r. radni zdecydowali o przyznaniu gminom Wydminy i Iława dotacji celowych o łącznej wartości wynoszącej 270 000 zł. na organizację letniego wypoczynku dla dzieci i młodzieży z Ukrainy. Dzięki temu ponad 80 dzieci i młodzieży spędziło bezpieczne wakacje na Warmii i Mazurach. Trzynastoletnia Irena, która przyjechała na wakacje do Siemian, żeby odpocząć od wojny tak wtedy mówiła: – Wojna to strach. Gdzie może spaść rakieta, gdzie będzie wybuch. Boję się tego. Któregoś razu w Siemianach wyła syrena. Podbiegam wtedy do okna, żeby zobaczyć czy nie lecą samoloty. Przyzwyczaiłam już się do wojny, ale to i tak mimo wszystko jest straszne. Mam świadomość tego, że mogę zginąć w każdej sekundzie. To jest okropne – wyznała dziewczynka.
Pani Świetłana, która wciąż mieszka na Warmii i Mazurach próbuje sobie radzić w nowej rzeczywistości. Czasem, w sprawach bytowych, korzysta z pomocy Pełnomocnika Marszałka Województwa ds. Integracji Uchodźców Wojennych z Ukrainy. – Tutaj w Polsce doświadczyłam od ludzi dużo serca. Jestem za to bardzo wdzięczna. Nie jest mi łatwo tutaj żyć, bo myślami wciąż jestem na Ukrainie. Przyjechałam stamtąd zupełnie sama. Syn wciąż walczy i bardzo się o niego boję. Był w Bachmucie. Zrzucają go tam, gdzie największy ogień. Za dnia, kiedy jestem w pracy, staram się o tym nie myśleć, ale najgorsze są noce. Wtedy płaczę. Jeśli nie mam codziennie wiadomości do niego, choćby SMS, że jest ok od razu mam najgorsze myśli. Tego strachu o życie dziecka, nawet bardzo dorosłego, bo syn ma 30 lat, nie da się z niczym porównać – opowiada kobieta.
Choć wojna w Ukrainie zdążyła już spowszechnieć i pomoc udzielana Ukraińcom słabnie, samorząd województwa nadal planuje wspierać partnerski Obwód Rówieński. Tak jak w minionym roku, podjęte będą starania o pozyskanie środków zewnętrznych na tę pomoc. Część dostępnych projektów, a także corocznie ogłaszane przez samorząd województwa konkursy dla organizacji pozarządowych i lokalnych samorządów z Warmii i Mazur dają także możliwość wsparcia podmiotów z Ukrainy. – Zdajemy sobie sprawę, że tych potrzeb jest bardzo wiele i z pewnością nie jesteśmy w stanie zaspokoić wszystkich, ale wspólnymi siłami i pomysłami staramy się cały czas wspierać naszych ukraińskich sąsiadów – mówi Marcin Kuchciński, Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego. – Nie możemy też zapominać, że 200-kilometrowa granica północnych obrzeży Warmii i Mazur z obwodem królewieckim w dużym stopniu determinowała życie gospodarcze i społeczne tej części naszego województwa. Wskutek inwazji Rosji na Ukrainie ucierpieli też mieszkańcy terenów przygranicznych, którzy stracili wiele życiowych możliwości. Dlatego cieszę, że część środków z rezerwy budżetowej zostanie przeznaczona także na pomoc mieszkańcom pogranicza Warmii i Mazur – dodał marszałek.
Jak zapowiedział podczas niedawnej wizyty w Morągu premier rządu Donald Tusk, w rezerwie budżetowej jest obliczony na kilka lat program o wartość 500 mln zł. W tym roku z tej puli na pomoc poszkodowanym w pasach przygranicznych ma być rozdysponowane 100 mln zł. Środki zostaną podzielone między województwa: podkarpackie, lubelskie, podlaskie oraz warmińsko-mazurskie.
Przypomnijmy także, że w styczniu 2024 roku zostało podpisane porozumie terytorialne pomiędzy samorządem województwa warmińsko-mazurskiego, a Stowarzyszeniem Warmińsko-Mazurskich Gmin Pogranicza o przyznaniu ogromnych pieniędzy na rozwój pogranicza. Z rekordowej kwoty prawie 1,8 mld euro z Funduszy Europejskich dla Warmii i Mazur w perspektywie finansowej na lata 2021-2027, na cztery programy opracowane przez Stowarzyszenie, zabezpieczono aż 20 milionów euro. Realizacja długofalowych przedsięwzięć rozwojowych na Pograniczu została ujęta w czterech projektach strategicznych. Są nimi: programy rozwoju kompetencji kluczowych uczniów z pogranicza (Młodzi Kreatywni), utworzenie Uniwersytetu Ludowego Pogranicza, rozwój usług społecznych na terenie Pogranicza oraz termomodernizacja kilkudziesięciu budynków użyteczności publicznej na Pograniczu. Dedykowane samorządom gmin przygranicznych 20 milionów euro stanowi początek pomocy gminom pogranicza.
Dwa lata wojny na Ukrainie to czas, który dla wielu stanowił okres próby, solidarności oraz wzajemnej pomocy. Współpraca międzynarodowa i lokalne inicjatywy na Warmii i Mazurach pokazały, jak ważne jest wspieranie się nawzajem w obliczu tragedii. Pomoc udzielana przez samorząd województwa warmińsko-mazurskiego, mieszkańców oraz organizacje pozarządowe stanowi dowód na to, że w najtrudniejszych chwilach ludzkość potrafi się zjednoczyć i działać dla wspólnego dobra. Działania te, rozpoczęte od pierwszych dni konfliktu, nie tylko łagodzą bezpośrednie skutki wojny, ale także budują fundamenty dla przyszłej odbudowy i wzmacniania relacji międzynarodowych. W rocznicę wybuchu wojny na Ukrainie, pamiętając o bohaterstwie, poświęceniu i trudach zarówno Ukraińców, jak i tych, którzy przyjęli ich pod swój dach, z nadzieją spoglądamy w przyszłość. Przyszłość, w której solidarność, współpraca i wzajemne wsparcie pozostaną trwałymi fundamentami pokoju i dobrobytu na naszym kontynencie.
