Dwa muzea ponad granicami i wieloletnia współpraca
Przykładem wieloletniej współpracy pomiędzy Polską a Rosją jest partnerstwo Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Elblągu i Muzeum „Brama Frydlandzka” w Kaliningradzie.
Transgraniczne działania wdrażane przez obie instytucje podkreślają wspólną historię regionów i trwałe więzy kulturowe łączące miasta.
Nawiązanie współpracy w Programie Litwa-Polska-Rosja 2007-2013
Pierwszym przedsięwzięciem zrealizowanym przez obu partnerów był projekt „Muzea ponad granicami”, dofinansowany z Programu Współpracy Transgranicznej Litwa-Polska-Rosja 2007-2013. W ramach przeprowadzonej inwestycji w Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Elblągu całkowicie zmodernizowano zabytkowy budynek wschodni podzamcza i dziedziniec. W rosyjskim Muzeum „Brama Frydlandzka” w Kaliningradzie wykonano najpilniejsze prace remontowe oraz ekspertyzy przyległego kompleksu twierdzy. Oba odrestaurowane obiekty zyskały nowe ekspozycje – po dwie w każdym z muzeów – oraz nowoczesne wyposażenie.
Film holograficzny w innowacyjnej technologii
W ramach projektu powstały również dwie bliźniacze instalacje holograficzne przeznaczone do odtwarzania filmu „Historie ponad granicami”, opowiadającego o wspólnych elementach historii regionów transgranicznych. Jest to uniwersalny przekaz w innowacyjnej technologii, niestosowanej dotychczas w muzealnictwie europejskim. Projektory wyświetlają obraz na folii projekcyjnej przy wykorzystaniu lustra, dając złudzenie trójwymiarowości prezentowanych obiektów. Instalacje zostały zamontowane zarówno w Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Elblągu, jak i w Muzeum „Brama Frydlandzka” w Kaliningradzie.
Krótkometrażowa, trwająca zaledwie 20 minut produkcja prezentuje historię regionów na trójwymiarowym, realistycznym obrazie. Film jest opowieścią niemal pozbawioną słów, opierającą się na skojarzeniach, symbolach i datach. Dzięki temu oglądać go mogą nie tylko miejscowi, ale też goście z różnych zakątków świata. Widz prowadzony jest przez kolejne kluczowe punkty historii Europy, za przykład mając fragment południowego wybrzeża Bałtyku, gdzie pojawiają się i funkcjonują – czasem w ramach jednego państwa, a czasem oddzielnie – dwa miasta: Elbląg i Królewiec. W hologramie wpleciono liczne efekty specjalne m.in. w postaci odtworzonej cyfrowo osady wikingów w Truso, zamków krzyżackich w Prusach, rekonstrukcji statków i samochodów produkowanych w przemysłowym Elblągu na początku minionego wieku. Wszystko pojawia się, znika i przetwarza w ogniu, dymie oraz przy reagujących na dźwięki fotelach widzów. Dzięki tym efektom film zyskał popularność nie tylko w gronie dorosłych odbiorców, ale również wśród najmłodszych. „Podczas jednej z projekcji filmu holograficznego „Historie ponad granicami” 7-letnia dziewczynka wzruszyła się. Zapytana dlaczego, odpowiedziała, że jest jej przykro, bo zniszczono takie piękne miasto. Taka emocjonalna reakcja u dziecka pokazała nam, że historia zaprezentowana w nowoczesnej technologii może być nie tylko atrakcyjna, ale przede wszystkim ciekawa i zrozumiała, nawet dla najmłodszych widzów” – powiedziała Agnieszka Sławińska, kierownik projektu „Muzea ponad granicami” z Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu.
Inne osiągnięcia w projekcie
Dzięki współpracy muzeów został wydany przewodnik turystyczny po atrakcjach Elbląga i Kaliningradu. Publikacja, dostępna nieodpłatnie dla turystów i mieszkańców obu miast, zachęca odbiorców do odwiedzenia kraju po drugiej stronie granicy. Opracowano również strategię współpracy, wyznaczającą kierunki działań muzeów na kolejne lata. Wspólny program edukacyjny umożliwił uczniom z obu miast poznanie historii oraz walorów turystycznych całego regionu transgranicznego.
Uzyskane przez projekt dofinansowanie z UE w wysokości 3,5 mln euro umożliwiło przekształcenie lokalnych muzeów w atrakcyjne produkty turystyczne o charakterze transgranicznym, które przyciągają turystów nie tylko z Polski i z Rosji, ale również z całego świata.
Kontynuacja współpracy w Programie Polska-Rosja 2014-2020
Sukces pierwszej części przedsięwzięcia, dzięki któremu muzea nawiązały trwałe relacje i mogły zaprezentować wspólne dziedzictwo obu miast, sprawił, że podjęto decyzję o kontynuacji współpracy i poszerzeniu jej o nowego partnera, którym jest Centrum Spotkań Europejskich „Światowid”. Kolejny etap projektu pod nazwą „Muzea ponad granicami II” realizowany jest dzięki dofinansowaniu z Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Rosja 2014-2020.
W ramach przedsięwzięcia zaplanowano działania inwestycyjne obejmujące prace budowlane i restauratorskie w Muzeum „Brama Frydlandzka” w Kaliningradzie, otwarcie strefy multimedialnej w Centrum Spotkań Europejskich „Światowid” oraz stworzenie przyjaznych przestrzeni zewnętrznych na terenie obu muzeów. Projekt zakłada także produkcję filmu holograficznego, który będzie prezentowany w obu muzeach za pośrednictwem instalacji zakupionych w poprzedniej edycji projektu. Partnerzy planują również rozbudowę istniejących oraz budowę nowych ekspozycji, digitalizację i udostępnienie obiektów muzealnych. Do najistotniejszych działań należy przeprowadzenie wywiadów z powojennymi mieszkańcami Elbląga i Kaliningradu, które zostaną następnie zaprezentowane na muzealnych wystawach, nawiązujących do realiów życia w obu miastach w czasach pionierskich, obejmujących pierwszą dekadę po 1945 roku.
Uzyskane z UE dofinansowanie w wysokości 1,7 mln euro umożliwi zwiększenie dostępności oferty muzeów dla osób niepełnosprawnych, starszych oraz rodzin z dziećmi, a także przyczyni się do popularyzacji oferty obu instytucji.
